Hodźij

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Hodźij
Hodźij na karće Sakskeje
Hodźij na karće Sakskeje
DEC
Hodźij
Hodźij
Wopon
Wopon Hodźija
Wopon Hodźija
Zakładne daty
stat Němska Němska
zwjazkowy kraj SakskaSakska Sakska
wokrjes Budyski
wysokosć 210 metrow n.m.hł.
přestrjeń 43,27 km²
wobydlerstwo 2.988 (31. dec 2022)[1]
hustosć zasydlenja 69 wob. na km²
póstowe čisło 02633
předwólby (+49) 035930, 035937
awtowa značka BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta Gerald Meyer (bjezstronski)
adresa Šulska 14
02633 Hodźij
webstrona goeda.de
Połoženje Hodźija w Sakskej
KartaČěskaDrježdźanyWokrjes ZhorjelcWokrjes MišnoWokrjes Sakska Šwica-Wuchodne Rudne horyWarnoćicyBudyšinNjedźichowBiskopicyPorchowChrósćicyKumwałdZemicy-TumicyDobruša-HuskaHalštrowska HolaHalštrowFrankenthalHodźijWulka DubrawaGroßharthauGroßnaundorfBudestecyWulke RědorjecyMalešecyHaselbachtalBukecyWojerecyKamjencKinsporkRakecyKubšicyŁužnicaŁutySwětłaŁazMalešecyNjebjelčicyNjeswačidłoNeukirch pola KinsporkaWjazońcaHornja HórkaOhornWóslinkOttendorf-OkrillaPančicy-KukowPołčnicaBóšicyRadebergRadworWorklecyRalbicy-RóžantRamnowŠěrachow-KorzymSmělna-PóckowyKamjencSepicyZałomSprjewiny DołSćenjowWołbramecyWachowWósporkWjelećinKulowBraniborskaPólska
Karta
wikidata: Hodźij (Q93232)
51.17833314.317778


Hodźij (němsce Göda) je wjes a gmejna w Hornjej Łužicy, zapadnje Budyšina. Wjes sama ma 822 wobydlerjow, gmejna wokoło 3.000.

Cyła gmejna słuša oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma.

Geografija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Napohlad ze zapada z cyrkwju swj. Pětra a Pawoła

Wjes Hodźij leži w Hornjołužiskich honach zapadnje Budyšina při Dołhej wodźe a statnej dróze S 111 do Biskopic. Juhowuchodnje wjesneho jadra nadeńdźe so wot 1960tych lět Hodźijske spjatnišćo, spjaty jězor Dołheje wody. Za Hodźijom zastupuje rěčka do Darinskeje skały.

Ležownostne mjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Michał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena za tehdyšu Hodźijsku gmejnu: Šibjeńčna hora (tež Palaca hora), Podjanska šćežka, Kurowic hory (= Kurec hory, Kulec hory), Chimjelec wjerby, Valtynec chójny, Tymješća (= w Tymjenjach), Chimjelec doły, Chimjelec wódnik, Ryćerjec kerki, Pjechec hora, Hrodźiško, Murjanskec wary, Tórfowe jamy, Fararjec móst, Fararjec łuka, Stara zemja, Zeleny doł, Ratarjowska łuka, Stara dróha, W Chaponec haće, Praskowski lěsk, Harnapec skała, Wićežkec kerki, Škrahoncy, Fórbark, Cenklerjec hatk, Rychtarjec kubło.[2]

Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Hodźijska nawjes z cyrkwju w pozadku

Sydlišćo Hodźij ma wjace hač 1000-lětne stawizny. Naspomni so prěni raz w lěće 1007 jako Godobi.[3] Po Budyšinje bě Hodźij z lěta 1076 druhe farske městno Mišnjanskeho biskopstwa w Hornjej Łužicy. Hodźij a přisłušne hrodźišćo słušachu hižo wot spočatka 11. lětstotka do wobsydstwa biskopow. W lěće 1010 běchu prěnju kapałku na městnje dźensnišeje cyrkwje swj. Pětra a Pawoła natwarili. W pózdnim srjedźowěku słušeše sydlišćo k mišnjanskemu klóšterskemu teritoriju wokoło Stołpina a Biskopic a přeńdźe po jeho sekularizaciji 1559 do wobsydstwa sakskich kurwjerchow.

Kurwjerch Awgust da Hodźijsku Łaćonsku šulu wutwarjeć a spěchować. Młodźi Serbja so na tutej šuli za studij teologije přihotowachu. Wulki dźěl serbskorěčnych protestantiskich duchownych w kurwjerchowstwje započny swoje wukubłanje w Hodźiju.

Wot srjedźowěka hač do spočatka 19. lětstotka bě Hodźij schadźowanišćo serbskeho wěca. Při tutym sudnistwje wotměchu so procesy po starych serbskim prawje. Wone bě zamołwite za serbsku ludnosć we wjetšej wokolinje.

Rěč[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Po Mukowej statistice z lětow 1884/85 rěčachu tehdy 468 wot cyłkownje 574 Hodźijčanow serbsce.[4] Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 w Hodźijskej gmejnje serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 23,6 %.[5]

Nabožina[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Po ludličenju 2011 bě 38,9 % gmejnskich wobydlerjow ewangelskeje a 13,8 % katolskeje konfesije (přewažnje w sewjernym dźělu).[6]

Přewažnje katolske wjeski na sewjeru Hodźijskeje gmejny su Baćoń, Haslow, Pozdecy, Čornecy a Liboń, kotrež přisłušeja Baćońskej wosadźe a w kotrychž so hač do dźensnišeho serbsce rěči. Wjetšina ewangelskich wsow słuša k Hodźijskej wosadźe.

Partnerske sydlišća[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wjesne dźěle[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Ke gmejnje słuša slědowacych 32 wsow:

wjes wob. přer.
staroba
♀/♂a kwocient
młodych
b
kwocient
starych
c
wosoby/
domjacnosć
Baćoń 87 41,0 123 21 19 2,9
Běčicy 94 47,5 104 28 46 2,4
Bóšericy . . . . . .
Brěza 108 50,6 120 16 56 2,5
Čěškecy 30 50,7 100 22 44 2,0
Čornecy 30 38,3 114 44 44 3,0
Darin 36 41,3 112 10 7 2,6
Debiškow 29 57,9 123 0 61 2,1
Dobranecy 17 47,3 143 17 25 1,9
Dźiwoćicy 80 44,9 95 18 25 2,4
Haslow 74 43,3 100 33 43 3,0
Hodźij 936 46,4 98 22 37 2,2
Hornja Boršć 124 48,0 107 17 33 2,5
Janecy 23 49,5 109 12 24 1,9
Koblicy 55 43,2 83 36 42 2,2
Liboń . . . . . .
Lutyjecy 45 44,0 114 39 35 2,4
Mała Boršć 105 45,3 119 27 38 2,5
Mała Praha 18 48,8 125 15 23 2,5
Myšecy 93 51,1 76 24 62 2,4
Njezdašecy 170 47,4 91 21 38 2,3
Nowe Błohašecy 23 47,9 92 20 33 2,6
Nowe Spytecy 95 46,0 102 40 50 2,4
Pozdecy 51 44,0 113 17 25 3,4
Praskow 55 44,3 112 22 27 2,6
Prěčecy 176 39,8 93 31 26 2,5
Spytecy 120 48,6 82 16 44 2,2
Sulšecy 131 44,1 93 26 30 2,5
Tři Hwězdy 41 46,0 116 29 42 2,7
Zemichow 90 41,7 109 20 19 2,7
Žičeń 193 44,6 103 31 35 2,7
Žičenk 74 45,8 139 24 40 2,5
gmejna Hodźij 3203 45,8 101 23 36 2,4
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[7]
a: ličba mužow na 100 žonow
b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65
c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Politika[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 52 (Budyšin 1) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Wjesnjanosta[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wjesnjanosta je wot 2015 bjezstronski Gerald Meyer, kiž bu při wólbach 2022 w zastojnstwje wobkrućeny.

wólby wjesnjanosty
wólba wjesnjanosta namjet wuslědk (%)
2022 Gerald Meyer Meyer 96,9
2015 70,2
2008 Peter Beer SW 81,5
2001 50,7

Kubłanje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W Hodźiju wobsteji zakładna šula, na kotrejž so tež serbšćina jako cuza rěč wuwučuje. Srjedźna šula je so w lěće 2006 zawrěła.

Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Jan Pawoł Křižan
  • Jan Jurij Temler (~1500–1573), do 1559 posledni katolski farar w Hodźiju
  • Wjacław Warichius (1564–1618), wot 1589 do 1618 farar w Hodźiju; pioněr spisowneje hornjoserbšćiny
  • Jaroměr Hendrich Imiš (1819–1897), wot 1858 do 1897 farar w Hodźiju a mandźelska Mila Imišowa (1827–1895), basnjerka
  • Jan Pawoł Křižan (1854–1923), farar, spisaćel a dołholětny předsyda Maćicy Serbskeje; 1883–98 kapłan a 1898–1923 farar w Hodźiju
  • Jurij Pilk (* 1858 w Hodźiju), stawiznar, domizniski slědźer, hudźbnik a komponist
  • Gustaw Feurich (* 1868 w Hodźiju), přirodospytnik
  • Jan Křižan (* 1880 w Hodźiju), farar, kulturny prócowar a předsyda Domowiny
  • Korla Božidar Křižan (* 1886 w Hodźiju), farar a nabožinski spisaćel

Za dalšich fararjow hlej zapisk wo Hodźijskej cyrkwi.

Powětrowy wobraz Hodźija

Literatura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2022; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
  2. Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 13 (digitalizat).
  3. Hodźij w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
  4. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
  5. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [1312 wobydlerjow, z nich 186 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 50 z pasiwnymi, 74 serbskich dźěći a młodostnych, 1002 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  6. Wuslědki censusa 2011 za Budyski wokrjes: Nabožina
  7. Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Hodźij (němsce)

Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

 Commons: Hodźij – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije