Worklecy

Worklecy
němsce	Räckelwitz
	Worklecy na karće Sakskeje Worklecy
	Worklecy na karće Sakskeje Worklecy
Wopon
	Wopon Worklec
	Wopon Worklec
Zakładne daty
stat	Němska
zwjazkowy kraj	Sakska
wokrjes	Budyski
wysokosć	164 metrow n.m.hł.
přestrjeń	11,51 km²
wobydlerstwo	1.145 (31. dec 2021)
hustosć zasydlenja	99 wob. na km²
póstowe čisło	01920
předwólba	(+49) 035796
awtowa značka	BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta	Clemens Poldrack (bjezstronski)
adresa	Hłowna 41; 01920 Worklecy
webstrona	raeckelwitz.de
	Worklečan hród z kapałku
	wikidata: Worklecy (Q93285)

51.25583314.223611

Koordinaty: 51° 15′ S, 14° 13′ W

Worklecy (němsce Räckelwitz) su wjes a gmejna w sakskej Hornjej Łužicy. Wone su čłonska gmejna zarjadniskeho zwjazka Při Klóšterskej wodźe. Gmejna leži w katolskim jadrje serbskeho sydlenskeho ruma; wulki dźěl wobydlerstwa su Serbja.

Geografija a wobchad[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Gmejna leži něhdźe wósom kilometrow na wuchod wot wokrjesneho města Kamjenc a wokoło 15 kilometrow sewjerozapadnje wot Budyšina w serbskich Horjanach. A 4 je přez najězd na awtodróhu Horni Wujězd (wokoło 6 km) docpějomna. Gmejna leži w zapadnej Hornjej Łužicy na kromje Zapadołužiskeje pahórčiny, w přechodźe mjez płonymi hatnišćemi na sewjer a Łužiskich hór na juhu. Přez Worklecy běži Klóšterska woda, prawy přitok Čorneho Halštrowa.

Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Worklecy buchu w lěće 1280 jako Rokolewicz prěni raz přez wopismo naspomnjene. Wot lěta 1304 běše tu ryćerkubło.^[2] Poslednja wobsedźerka kubła, hrabina Monika von Stollberg, wotkaza knježi dom Malteskemu rjadej. W dobje wot 1903 do 2000 běše potom w něhdyšim knježim domje katolska chorownja tutoho rjada. Wulki dźěl wobydlerjow wokoliny je so we Worklecach narodźił.

Rěč[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Po Mukowej statistice z lětow 1884/85 rěčachu tehdy 522 wot cyłkownje 539 Worklečanow a Nowowješćanow serbsce.^[3] Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 we Worklečanskej gmejnje serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot hišće 86,4 %.^[4]

Politika[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 53 (Budyšin 2) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Gmejnska rada[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Gmejnska rada ma tuchwilu dwanaće čłonow. Komunalne wólby lěta 2019 mějachu slědowace wuslědki:^[5]

Strony a zjednoćenstwa	2019	2014
Strony a zjednoćenstwa	%	sydła	%	sydła
Křesćansko-demokratiska unija Němskeje (CDU)	60,9	8	70,6	9
Swobodne serbske wolerske zjednoćenstwo	31,8	4	29,4	3
PVR	7,4	-	-	-
cyłkownje	100,0	12	100,0	12
wobdźělenje	69,8 %		62,2 %

Gmejnskej radźe přisłušeja wot 2019 slědowace radźićeljo a radźićelki:

CDU: Dr. Beno Wałda, Maćij Bjeńš, Florian Šołta, Sigrid Brücknerowa, Jadwiga Richterowa, Pětr Brězan, Robert Šołta, Marcel Rjelka
Serbske wolerske zjednoćenstwo: Antje Bobcyna, Jan Kliman, Stefan Hicka, Měrko Šmit^[6]

Wjesnjanosta[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Čestnohamtski wjesnjanosta Worklec je wot 1. awgusta 2022 Clemens Poldrack, kiž bě při wólbach 12. junija tutoho lěta 54,3 % hłosow dóstał. Jeho přećiwny kandidat bě Pětr Brězan za CDU (45,7 %). Do toho steješe hižo z 1970tych lět Franc Brusk (CDU) na čole gmejny a bě w poslednich lětach najdlěje amtěrowacy wjesnjanosta Sakskeje.^[7]

Wjesne dźěle[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Do Worklečanskeje gmejny słušeja slědowace wsy:

wjes	wob.	přer. staroba	♀/♂^a	kwocient młodych^b	kwocient starych^c	wosoby/ domjacnosć
Haty	28	40,7	100	26	21	2,8
Horni Hajnk	12	52,9	140	17	83	3,0
Nowa Wjeska	168	41,5	115	24	23	2,9
Smječkecy	288	49,4	81	21	49	3,1
Worklecy	485	44,7	115	24	36	2,9
Wudwor	137	41,6	65	31	28	2,7
gmejna	1118	45,0	98	24	36	2,9
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011^[8] a: ličba mužow na 100 žonow b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Kubłanje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

We Worklecach nadeńdźetej so Serbska zakładna a Serbska wyša šula „Michał Hórnik“.^[9]

Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Dla porodneje stacije něhdyšeje Worklečanskeje katolskeje chorownje je so w 20. lětstotku wulki dźěl wobydlerjow susodnych gmejnow, tež wokrjesneho města Kamjenca, we Worklecach narodźił.

Michał Hórnik (1833–1894), duchowny a jedyn z najwuznamnišich spěchowarjow serbskeho pismowstwa w 19. lětstotku
Michał Kokla (1840–1922), burski kubler a zapósłanc Sakskeho krajneho sejma
Mikławš Žur (1859–1932), farar a awtor
Pawoł Njek (1891–1944), wučer, wopor nacionalsocializma; 1918–22 wučer we Worklecach
Jurij Kubaš-Worklečan (1902–1983), wučer a spisowaćel
Jurij Brězan (1916–2006), spisowaćel
Jan Handrik (1924–2015), kulturny funkcionar a awtor
Jěwa-Marja Čornakec (* 1959), spisowaćelka a nowinarka
Stanisław Tilich (* 1959), politikar
Peggy Wagenführ (* 1976), biatletka
Lukas Rietzschel (* 1994), awtor

Zajimawostki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Knježi dom

Barokny knježi dom z dźewjeć wóskami a jednymi schodami pod hołym njebjom. Kedźby hódna je hrodowska kapałka Marije Maćerje Božeje w Beuronskim stilu, kotraž słuša ke Chróšćanskej wosadźe. W knježim domje běše chorownja připrawjena. Natwary 20. lětstotka čakaja hišć na wottorhanje. W zahrodowym domje su sotry žiwe, kotrež běchu hač do swojeho wuměnka w chorowni dźěłali. Na domje su wjacore wopony a monogramowe kamjenje hrabjow Stolberg-Stolberg.

Hlej tež: Lisćinu kulturnych pomnikow we Worklecach

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

↑ Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2021; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
↑ Worklecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 252. [692 wobydlerjow, z nich 432 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 0 z pasiwnymi, 166 serbskich dźěći a młodostnych, 94 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
↑ Wuslědki komunalnych wólbow dnja 26. meje 2019 we Worklecach na wahlen.sachsen.de
↑ Tole su woleni gmejnscy a měšćanscy radźićeljo. W Serbskich Nowinach dnja 29. meje 2019.
↑ Wuslědki komunalnych wólbow dnja 12. junija 2022 we Worklecach na statistik.sachsen.de
↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Worklecy (němsce)
↑ Lisćina šulow z poskitkom serbskeje wučby na webstronje Rěčneho centruma WITAJ

Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Commons: Worklecy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Města a gmejny w Budyskim wokrjesu

[Metadaty_wobydlerstwo_DE-SN-1] Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2021; Statistiski krajny zarjad Sakskeje

[2] Worklecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)

[3] Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski

[4] Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 252. [692 wobydlerjow, z nich 432 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 0 z pasiwnymi, 166 serbskich dźěći a młodostnych, 94 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

[5] Wuslědki komunalnych wólbow dnja 26. meje 2019 we Worklecach na wahlen.sachsen.de

[6] Tole su woleni gmejnscy a měšćanscy radźićeljo. W Serbskich Nowinach dnja 29. meje 2019.

[7] Wuslědki komunalnych wólbow dnja 12. junija 2022 we Worklecach na statistik.sachsen.de

[8] Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Worklecy (němsce)

[9] Lisćina šulow z poskitkom serbskeje wučby na webstronje Rěčneho centruma WITAJ

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]