Hamor

**Hamor**
	Hamor na karće Sakskeje
	Hamor na karće Sakskeje
Wopon
	Wopon Hamora
	Wopon Hamora
Zakładne daty
stat	Němska
zwjazkowy kraj	Sakska
wokrjes	Zhorjelski
wysokosć	129 metrow n.m.hł.
přestrjeń	217,69 km²
wobydlerstwo	4.386 (31. dec 2023)
hustosć zasydlenja	20 wob. na km²
póstowe čisło	02943
předwólby	(+49) 035774, 035728, 035895
awtowa značka	GR, LÖB, NOL, NY, WSW, ZI
Politika a zarjadnistwo
adresa	Južna dróha 4; 02943 Hamor
webstrona	boxberg-ol.de
Połoženje Hamora w Sakskej
	Karta
	wikidata: Hamor (Q544833)

51.414.583333333333

Koordinaty: 51° 24′ S, 14° 35′ W

Hamor (prjedy tež Hamory;^[2] němsce Boxberg/O.L.) je wjes a gmejna na sewjeru sakskeho wokrjesa Zhorjelc. Leži 129 m nad mórskej hładźinu we Łužiskim brunicowym rewěrje a ma wokoło 4400 wobydlerjow, z kotrychž bydli něhdźe tysac we hłownej wsy Hamorje. Dalše wulke gmejnske dźěle su Delni Wujězd (627 wob.), Rychwałd (508) a Klětno (459). Gmejna je stejišćo Hamorskeje milinarnje, jedneje z najwjetšich brunicowych milinarnjow w Němskej.

Hamor słuša oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma.

Geografija

Napohlad gmejnskeho dźěla Hamor z Bjerwałdskim jězorom w pozadku

Hamor nadeńdźe so něhdźe dwanaće kilometrow južnje Běłeje Wody, 25 km wuchodnje Wojerec a 28 km sewjernje Budyšina při wuchodnej kromje Łužiskeje jězoriny.

Hamorska gmejna je najwjetša w Sakskej nimo wulkoměstow Drježdźan, Lipska a Kamjenicy a města Grima. Wulki podźěl gmejnskeho teritorija njeje pak wobsydlene, dokelž wobsteji pak z aktiwneje abo něhdyšeje brunicoweje jamy (Wochožanskeje a Rychwałdskeje), pak z wodźiznow. Najwjetši jězor w Hamorskej gmejnje je Bjerwałdski, něhdyša brunicowa jama. Južny dźěl gmejny – wokoło Klětnoho — leži hižo w Hornjołužiskej holanskej a hatowej krajinje.

Susodne gmejny su Běła Woda a Wuskidź na sewjeru, Rěčicy a Chrjebja-Nowa Wjes na wuchodźe, Wysoka Dubrawa, Malešecy a Wulka Dubrawa na juhu, Radwor na juhozapadźe kaž tež Łaz a Sprjewiny Doł na zapadźe.

Stawizny

Prěnje historiske naspomnjenje jako Boksberg pochadźa z lěta 1366. Přez lětstotki podsteješe wjes, wobstejaca z dweju kulowcow, Mužakowskemu stawowemu knjejstwu. We 18. lětstotku wukonješe tež Rychwałdske ryćerkubło ležownostne knjejstwo nad dźělom Hamora.^[3]

Přez wobzamknjenja Wienskeho kongresa přidźěli so dotal k Sakskej słušacy sewjerny dźěl Hornjeje Łužicy z Hamorom w lěće 1815 Pruskej.

Wobydlerstwo

Po Mukowej statistice z lětow 1884/85 rěčachu tehdy 237 wot cyłkownje 337 Hamorčanow serbsce.^[4] Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 jenož hišće snadny serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot 7,8 %.^[5]

Gmejnske dźěle

Hamorska gmejna wobsteji ze slědowacych wsow:

	wob.	přer. staroba	♀/♂^a	kwocient młodych^b	kwocient starych^c	wosoby/ domjacnosć
Bjerwałd	159	45,6	99	20	26	2,6
Cympl	103	39,9	94	32	17	2,9
Delni Wujězd	750	50,2	97	16	43	2,1
Dyrbach	80	52,8	111	8	55	2,4
Hamor	1220	49,8	98	19	45	1,9
Jamno	250	44,2	100	32	36	2,5
Klětno	490	48,6	101	17	32	2,4
Košla	124	45,5	126	31	42	2,2
Krynhelecy	376	47,7	103	13	29	2,4
Manjow	102	49,4	82	21	46	2,1
Radšowk	31	53,5	107	11	53	2,1
Rudej	82	53,1	122	10	54	2,2
Rychwałd	543	45,8	108	23	32	2,4
Sprjowje	66	46,2	94	16	31	2,4
Tranje	94	48,0	129	12	28	2,3
Turjo	71	43,7	122	30	35	2,5
Wochozy	259	50,4	107	17	38	2,4
Wolešnica	156	46,6	90	27	42	2,5
gmejna	4956	48,3	102	19	38	2,2
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011^[6] a: ličba mužow na 100 žonow b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Politika

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 57 (Zhorjelc 1) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 157 (Zhorjelc).

Infrastruktura

Přez Hamorsku gmejnu wjedu zwjazkowa dróha 156 (Budyšin–Mužakow) a statnej dróze S 131 (z Hamora do Rěčic a Niskeje) a S 108 (z Wujězda přez Łaz do Wojerec). Nimo toho ma gmejna dwě zastanišći při železniskej čarje Wojerecy–Zhorjelc, a to w Delnim Wujězdźe a Klětnom.

Dźensa maja w Hamorskej gmejnje jenož hišće jeničku zakładnu šulu we hłownej wsy. Šula w Delnim Wujězdźe bu hižo do zagmejnowanja zawrjena, Klětnjanska po 2003.

Wotbagrowane wsy w gmejnje

Jazowa (Jasua)
Łućo‎ (Merzdorf)
Šepšecy (Schöpsdorf)

Hlej tež: Lisćinu wotbagrowanych wsow

Hlej tež

Kulturne pomniki w Hamorje

Žórła

↑ Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
↑ Křesćan Bohuwěr Pful: Łužiski serbski słownik. Maćica Serbska, Budyšin 1866, str. 196 (online).
↑ Hamor w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 255. [360 wobydlerjow, z nich 26 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 1 z pasiwnymi, 1 serbske dźěćo abo młodostny, 332 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Hamor (němsce)

Wotkaz

Commons: Hamor – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Města a gmejny w Zhorjelskim wokrjesu

[Metadaty_wobydlerstwo_DE-SN-1] Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2023; Statistiski krajny zarjad Sakskeje

[2] Křesćan Bohuwěr Pful: Łužiski serbski słownik. Maćica Serbska, Budyšin 1866, str. 196 (online).

[digit-3] Hamor w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)

[4] Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski

[5] Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 255. [360 wobydlerjow, z nich 26 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 1 z pasiwnymi, 1 serbske dźěćo abo młodostny, 332 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

[6] Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Hamor (němsce)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]