Cyrkej swjateju Symana a Judy Tadeja
Cyrkej swjateju Symana a Judy Tadeja je serbsko-katolska wosadna cyrkej w Chrósćicach. Wona steji na kopcu we wuchodnym dźělu wsy, wyše Satkule. K wosadźe słušatej nimo wosadneje cyrkwje tež klóšterska cyrkej w Pančicach-Kukowje a kapałce swj. Jana Křćenika w Dobrošicach kaž tež Marije Maćerje Božeje we Worklecach.
Dźensniša cyrkej natwari so wot 1769 do 1772 w stilu rokoka a je třiłódźowa halowa cyrkej z 19 metrow wysokej hłownej łódźu.
Twarske stawizny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Prěnja cyrkej w Chrósćicach natwari so prawdźepodobnje hižo w 13. lětstotku na městnje stareho pohanskeho swjatnišća, bu pak hakle w lěće 1346 k prěnjemu razej pisomnje naspomnjena. Při wottorhanju stareje šule při sewjernej kěrchowskej muri namakachu pak w lěće 2004 stare narowne kamjenje z 11. abo 12. lětstotka, kiž słušeja tuž k najstaršim swědkam křesćanskeje wěry w tutej kónčinje. Do załoženja wosady běchu Chrósćicy a wokolne wsy hišće słušeli k Hodźijskej wosadźe. Spočatnje słušachu nimale wšitke dźensniše serbsko-katolske wjeski – hač na Njebjelčicy a Kulowsku wokolinu – ke Chróšćanskej wosadźe a hakle pozdźišo załožichu so dalše wosady w Ralbicach (1752), Wotrowje (1758) a Baćonju (1911). W lěće 1491 – za čas móroweje epidemije – załoži so we wosadźe Bratrowstwo swjateho Bosćana.
Najstarši dźěl dźensnišeho cyrkwinskeho twara je wěža z lěta 1508, kotraž wobsteji z łamaneho kamjenja a při kotrejž so hišće srjedźowěkowske elementy pokazaja. Wěžowa hawba pochadźa hakle z 18. lětstotka. Cyrkej sama bu wot 1769 do 1772 w barokowym stilu znowa natwarjena a w lětomaj 1898/99 přetwarjena. Srjedźowěkowska cyrkej bě gotiske twarjenje, nowa cyrkej bu w stilu rokoka pod nawodom klóšterskeho bohota Marijineje hwězdy Heinricha Loba natwarjena a dnja 27. oktobra 1771 wot z Chrósćic pochadźaceho biskopa Jakuba Jana Wóskeho poswjećena. Nowa cyrkej měješe nimo hłowneho wołtarja hišće štyri pódlanske wołtarje, kiž běchu swjatej Mariji, swjatemu Bosćanej, swjatej swójbje a swjatemu Pětrej poswjećene. 1773 zatwarichu nowe pišćele. 1865 bu dźensniše wołtarne swjećo – předstajenje Jězusoweho donjebjesspěća – wot profesora Ehrhardta z Drježdźan zhotowjene a poswjećene.
Při přetwarje lětow 1898/99 pod nawodom fararja Jakuba Wornarja a Sernjanskeho twarskeho mištra Rocha dósta Chróšćanska cyrkej nowy cyhelowy wjelb, wulke wołtarnišćo a dwě wěžičce ze schodami nad pobóčnymaj chóromaj kaž tež nowu klětku. 1910 instaluje so elektrika. W lěće 1921 wopyta nuncius Eugenio Pacelli, pozdźiši bamž Pius XII., w zwisku z nowozałoženjom Mišnjanskeho biskopstwa tež Chrósćicy.
W lěće 1952 buchu dwójne chóry zwottorhane, pobóčnej wołtarkaj (swjateje swójby a swjateho Pětra) wotstronjenej a klětka přestajena. 1970 buštej tež pobóčnej wołtarkaj swjateje Marije a swjateho Bosćana wotstronjenej. Dotal posledni raz bu cyrkej wot 1988 do 1990 přetwarjena, při čimž dósta tež nowe pišćele Budyskeje firmy Eule (tehdy VEB Orgelbau Bautzen) z 31 registrami. Tež předchadne pišćele z lěta 1914 běchu ze samsneho zawoda.[1]
Dnja 20. septembra 1975 wopyta kardinal Karol Wojtyła, pozdźiši bamž Jan Pawoł II., Chrósćicy. Při wonkownej muri cyrkwineje wěže nadeńdźe so wopomnjenska tafla.
- Zwony z lěta 1955
- es', 2050 kg – „Ave Maria! Škitaj, Božo, serbski lud a kraj!“ (swj. Marja)
- ges', 1150 kg – „Swjataj Symanje a Juda, proštaj za nas!“ (swj. Syman a Juda)
- as', 760 kg – „Swjaty Bosćano! Chorosćam wobaraj, njebjesa wotamkaj!“ (swj. Bosćan)
Zwony pochadźeja z firmy Schilling w Apoldźe a buchu dnja 11. septembra 1955 poswjećene.
- Barokne drjewjane postawy
- Swj. Syman a Juda Tadej
- Ławrjenc z Pankrac
- Jan Křćenik
- Jan Nepomuk
Bože słužby
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kemše swjeća so wot póndźele do soboty jenož serbsce a njedźelu dwójce serbsce a jónu němsce.
Galerija
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]-
Nawjes z cyrkwinskej horu w pozadku -
Chór z kěrchowom -
Pišćele -
Hłowny wołtar
.jpg)
Wosada
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Ke Chróšćanskej wosadźe słušeja nimo Chrósćic samych tež katolscy wobydlerjo slědowacych wsow: Časecy, Bóšicy, Dobrošicy, Hora, Horni Hajnk, Hórki, Hrańca, Jaseńca, Jawora, Kanecy, Kopšin, Kozarcy, Łomsk, Łusč, Lejno, Liša Hora, Miłoćicy, Nowa Wjeska, Nuknica, Pančicy-Kukow, Prawoćicy, Smječkecy, Stara Cyhelnica, Swinjarnja, Wěteńca, Wětrow, Worklecy, Wučkecy, Wudwor a Zejicy.
Po přestrjeni a ličbje katolikow je Chróšćanska najwjetša serbsko-katolska wosada. Jej přisłušachu w lěće 2018 cyłkownje 3851 wěriwych (2007: 4082).[2]
Kermuša swjeći so w Chrósćicach kónc oktobra.
Fararjo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]| doba | mjeno | ródna wjes | žiwjenske daty |
|---|---|---|---|
| do 1248 | Přibysław | Zadil pola Mišna | ? |
| 1336–1355 | Filip | ? | ? |
| 1540–1559 | Brictius Jenč | Stróžišćo | ? |
| 1559–1573 | Jan Jurij Temler | ? | 1500–1573 |
| 1573–1574 | Handrij Pěčik | ? | † po 1587 |
| 1574–1590 | Mikławš Glawš | Róžant | † 1595 |
| 1591–1600 | Jurij Kowar | ? | † 1600 |
| 1600 | Mikławš Brycka | ? | † po 1603 |
| 1600–1611 | Jurij Kokla | Chrósćicy | 1562–1620 |
| 1611–1618 | Hórban Krawc (Sartorius) | Worklecy | ~1560–1618 |
| 1618–1622 | Jan Jurij Krječmar | Kulow | ~1580–1622 |
| 1622–1626 | Jan Młynk (Molitor) | Kulow | ~1570–1635 |
| 1626–1645 | Jakub Jan Lebza | Worklecy | ????–1645 |
| 1645–1657 | Jan Jakub Čunka | Chrósćicy | 1607–1660 |
| 1657–1659 | Jurij Grós (administrator) | Chrósćicy | ~1615–1671 |
| 1659–1680 | Měrćin Šewc (Sutorinus) | Kukow | ~1629–1680 |
| 1680–1706 | Jurij Franc Zynda | Kulow | 1652–1706 |
| 1706–1719 | Jan Józef Nowotnik | Kulow | 1674–1719 |
| 1719–1742 | Hrjehor Józef Just | Kukow | 1671–1742 |
| 1743–1763 | Handrij Kocor (Cato) | Kulow | 1699–1763 |
| 1763–1769 | Maćij Mróz (Wrobl) | Nowa Wjes | 1721–1769 |
| 1769–1791 | Jurij Cyž | Róžant | 1739–1791 |
| 1791–1794 | Matej Just | Kukow | 1745–1794 |
| 1794–1816 | Michał Ryćer | Nuknica | 1752–1816 |
| 1816–1824 | Jan Domaška | Dubrjenk | 1763–1824 |
| 1824–1834 | Jan Michał Haška | Kulow | 1778–1854 |
| 1834–1881 | Jakub Bart | Chrósćicy | 1796–1881 |
| 1881–1910 | Jakub Wornar | Dubrjenk | 1828–1910 |
| 1910–1922 | Bjarnat Hicka | Ralbicy | 1867–1923 |
| 1922–1933 | Jakub Šewčik | Baćoń | 1867–1935 |
| 1933–1940 | Jan Wjenka | Róžant | 1882–1971 |
| 1940–1945 | Lucius Teichmann | ze Šleskeje | 1905–???? |
| 1945–1965 | Jan Wjenka | Róžant | 1882–1971 |
| 1966–1978 | Jurij Kral | Radwor | 1926–1994 |
| 1978–1997 | Měrćin Salowski | Worklecy | 1932–2010 |
| 1997–2015 | Clemens Hrjehor | Worklecy | * 1953 |
| wot 2015 | Měrćin Deleńk |
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Cornelius Gurlitt: Crostwitz. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 35. Zwjazk: Amtshauptmannschaft Kamenz (Land). C. C. Meinhold, Dresden 1912, str. 12.
- Měrćin Salowski: Chrósčanska wosada. W: Měrćin Salowski (wud.): Wosady našeje domizny. Krajan 3. Nakładnistwo swj. Bena, Lipsk 1984, str. 85–106
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Orgeldatenbank Sachsen: Crostwitz (němsce)
- ↑ Statistika wosadow w atlasu Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa (němsce)
Wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Cyrkej swj. Symana a Judy Tadeja – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Webstrona wosady
- Digitalizowane cyrkwinske knihi Chróšćanskeje wosady na matricula-online.eu