Dažin
| |||||
| město: | Lubij | ||||
| zagmejnowanje: | 1994 | ||||
| wysokosć: | 313–345 metrow n.m.hł. | ||||
51.10833333333314.616111111111313–345
| |||||
| póstowe čisło: | 02708 | ||||
| předwólba: | 03585 | ||||
| wotwodźene słowa: |
| ||||
 Přetwarjena chěža ze stołom w Dažinje | |||||
wikidata: Dažin (Q160974)
| |||||
Dažin[1] (němsce Großdehsa) je hornjołužiska wjes, kotraž słuša wot lěta 1994 k Lubijej.
Geografija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Pućowc Dažin leži štyri kilometry sewjerozapadnje Lubijskeho stareho města a mjez 313 a 345 m nad mórskej hładźinu w Hornjołužiskej pahórčinje mjez Wowčej horu (419 m) na sewjeru a Bubnikom (372 m) na juhu. We wsy wužórli so Dažinska woda, přitok Kotołki. Susodne wsy su Jawornik (gmejna Bukecy) a Njeznarowy na sewjeru, Njechań na sewjerowuchodźe, Wolešnica na juhowuchodźe a Dažink (gmejna Lěwałd) na zapadźe.
Přez Dažin wjedźe statna dróha S115 (Kumwałd–Lubij) kaž tež kolesowanska šćežka na něhdyšej železniskej čarje mjez tutymaj městnomaj.
Ležownostne mjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Michał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena: Pastwišća, Izraelec haje, Bubonik, W Włosančkach, Dołki.[2]
Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Prěnje naspomnjenje jako Dyzin abo Desen pochadźa z lěta 1242.[3] Ewangelska wjes bě hač do 19. lětstotka z wobsydstwom Budyskeho tachantstwa. Ewangelscy Dažinjenjo přisłušeja wot 16. lětstotka Ketličanskej wosadźe.
Wot lěta 1827 měješe Dažin swójsku pódlansku šulu – prěnju w Ketličanskej wosadźe –, kotraž słužeše zdobom jako wjesna chudownja. Prěni wučer bě młody Jakub Ryćer, pozdźišo wučerješe tu Jan Mitaš, nan serbskeho chemikarja Alwina Mitaša.
Po statistice Arnošta Muki měješe Dažin w lěće 1884 480 wobydlerjow, mjez nimi 348 Serbow (73 %) a 132 Němcow.[4] We wsy rěčeše so Lubijska narěč hornjoserbšćiny. Rěčna změna k němčinje sta so hłownje w prěnjej połojcy 20. lětstotka, tak zo zwěsći Arnošt Černik srjedź 1950tych lět serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 7,8 %.[5] Dźensa so we wjesce hižo njeserbuje.
Mjez 1928 a 1997 měješe Dažin swójske dwórnišćo při železniskeje čary Budestecy-Lubij, kotraž bu w lěće 1998 zawrjena.
Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Hrjehor Martini (1575–1632) – serbski farar a spisaćel
- Pawoł Alwin Mitaš (1869–1953) – serbski chemikar
- Gustaw Alwin Mjerwa (1882–1958) – serbski farar a redaktor ewangelskeho časopisa Pomhaj Bóh; wšitcy třo rodźeni w Dažinje
Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- ↑ Jurij Kral: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica Serbska, Budyšin 1927.
- ↑ Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 7 (digitalizat).
- ↑ Dažin w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 104. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 253. [592 wobydlerjow, z nich 36 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 5 z pasiwnymi, 5 serbskich dźěći a młodostnych, 546 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Dažin – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Bělecy (Bellwitz) | Dažin (Großdehsa) | Dołhaćicy (Dolgowitz) | Habrachćicy (Ebersdorf) | Hłušina (Glossen) | Chrapow (Krappe) | Karlowa Studnja (Karlsbrunn) | Ketlicy (Kittlitz) | Korecy (Georgewitz) | Łuwoćicy (Lautitz) | Luchow (Laucha) | Małe Radměrcy (Kleinradmeritz) | Mučnica (Mauschwitz) | Njechań (Nechen) | Njeznarowy (Eiserode) | Róžany (Rosenhain) | Serbske Kundraćicy (Wendisch-Cunnersdorf) | Serbske Pawlecy (Wendisch-Paulsdorf | Stara Chójnica (Altcunnewitz) | Stwěšin (Peschen) | Walowy (Wohla) | Wolešnica (Oelsa) | Wopaleń (Oppeln) | Wujer (Unwürde)