Bolborcy
| |||||
| město: | Budyšin | ||||
| zagmejnowanje: | 1969 (do Słoneje Boršće-Bolborc) | ||||
| wobydlerstwo: | 122 (31. decembra 2023)[1] | ||||
| přestrjeń: | 1,57 km² | ||||
| wysokosć: | 211 metrow n.m.hł. | ||||
51.20111111111114.341111111111211
| |||||
| póstowe čisło: | 02625 | ||||
| předwólba: | 03591 | ||||
| wotwodźene słowa: |
| ||||
.png) Połoženje Bolborc w Budyšinje | |||||
wikidata: Bolborcy (Q891271)
| |||||
Bolborcy (prjedy tež Bolboricy,[2] němsce Bolbritz) su hornjołužiska wjes ze 122 wobydlerjemi, kotraž słuša wot lěta 1999 k wulkemu wokrjesnemu městu Budyšinej.
Geografija
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Bolborcy leža w Hornjołužiskich honach na wysokosći wot 211 metrow nad mórskej hładźinu něhdźe šěsć kilometrow sewjerozapadnje Budyskeho stareho města a njedaloko zwjazkoweje awtodróhi 4. Přez Bolborcy běži mała rěčka, kotraž je přitok Miłkečanskeje wody. 216 metrow wysoka hórka na sewjernej kromje Bolborc rěka Parla (němsce Perleberg); na zapadźe leži 243 metrow wysoka Husitowa hora.
Susodne wjeski su Horni Wunjow na sewjerowuchodźe, Błohašecy na juhowuchodźe, Janecy na juhozapadźe a Lešawa na zapadźe.
Ležownostne mjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Michał Rostok naliči 1887 slědowace serbske ležownostne mjena: Hatki, Na Kałońcy, Chrósty, Husitiska hora (Hussitenberg).[3]
Stawizny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Při južnej skłoninje hórki Parla namakachu rownišća ze zažneje železoweje doby, kotrež słušachu prawdźepodobnje k bliskemu sydlišću. W 11. a 12. lětstotkomaj běše w dźensnišej wjesce hižo wodowy hród, kotrehož powostanki su hač do dźensnišeho spóznajomne.
Městno naspomni so w lěće 1283 k prěnjemu razej jako knježe sydło bratrow Gerhardus a Johannes de Bolberitz, kotrajž słužeštaj Mišnjanskemu biskopej. Ležownostne knjejstwo měješe hač do 20. lětstotka Bolborčanske ryćerske kubło, ke kotremuž słušachu tež ležownosće we wjacorych wsach wokoliny, na přikład w něhdźe sydom kilometrow zdalenym Wulkim Wosyku. Sydlerskostawiznisce płaća Bolborcy jako nawsowc. Stare kubło namaka so w sewjerozapadnym dźělu wsy.
Wot 1756 mějachu Bolborčenjo swójsku šulu we wsy a 1886 bu nowe šulske twarjenje poswjećene, kotrež bu 1923 hišće raz wutwarjene.
Bolborcy běchu do 1969 samostatna gmejna z wjesnymi dźělemi Błohašecy, Nowe Błohašecy, Debrikecy a Janecy a zjednoćichu so potom ze susodnej Słonej Boršću ke gmejnje Słona Boršć-Bolborcy. Tuta gmejna dóńdźe w lěće 1994 k Małemu Wjelkowej, kotryž so 1999 do Budyšina zagmejnowaše.
Wobydlerstwo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W lěće 1834 mějachu Bolborcy 98 wobydlerjow. Arnošt Muka ličeše w 1880tych lětach hižo 145 wobydlerjow, mjez nimi 136 Serbow a jenož dźewjeć Němcow.[4] Podźěl serbsce rěčacych na wobydlerstwje je wot toho časa wotebrał.
Wobydlerska ličba Bolborčanskeje gmejny přiběraše w prěnjej połojcy 20. lětstotka pomałku wot 360 (1910) na 406 (1939). Krótko po Druhej swětowej wójnje měješe gmejna samo 494 wobydlerjow, štož wotpowěduje podźělej přesydlencow wot něhdźe 20 procentow. Tute wuwiće měješe přidatny negatiwny wliw na situaciju serbskeje rěče w Bolborcach. Tak zwěsći Arnošt Černik srjedź 1950tych lět serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 26,5 %.[5]
Bolborčenjo su wot časa reformacije přewažnje ewangelscy a přisłušeja Hodźijskej wosadźe.
Hlej tež: Kulturne pomniki w Bolborcach
Literatura
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Bolbritz/Bolborcy mit Löschau/Lešawa. W: Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 250sl.
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Bolborcy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
- ↑ staw: 31. decembra 2023; Statistiska rozprawa města Budyšina za IV. kwartal 2023, awgust 2024
- ↑ Křesćan Bohuwěr Pful: Łužiski serbski słownik. Maćica Serbska, Budyšin 1866, str. 39 (online).
- ↑ Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 13 (digitalizat).
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 50. → wšě wjeski
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [532 wobydlerjow, z nich 94 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 20 z pasiwnymi, 27 serbskich dźěći a młodostnych, 391 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
Wotkaz
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Bolborcy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Błohašecy | Bobolcy | Bolborcy | Bórk | Bozankecy | Ćichońca | Ćemjercy | Debrikecy | Delni Wunjow | Delnja Kina | Horni Wunjow | Hornja Kina | Južne předměsto | Lešawa | Lubochow | Mały Wjelkow | Nadźanecy | Nowe Małsecy | Nutřkowne město | Sćijecy | Sewjerowuchodny wobkruh | Słona Boršć | Smochćicy | Strowotna studnja | Wownjow | Wuchodne předměsto | Wulki Wjelkow | Wuricy | Zajdow | Zapadne předměsto (ze Židowom)