Cyrkej swjateho Měrćina

Cyrkej swj. Měrćina w Njebjelčicach

Cyrkej swjateho Měrćina (łaćonsce St. Martini Episcopi Confessoris) je serbsko-katolska wosadna cyrkej w Njebjelčicach. Wona steji na granitowym kopcu w sewjerowuchodnym dźělu wsy, sewjernje hłowneje dróhi. K wosadźe słušatej nimo wosadneje wsy tež wjesce Serbske Pazlicy a Pěskecy (wot 1765). Wona wobsteji znajmjeńša z 15. lětstotka a bě klóštrej Marijina hwězda podstajena. Tak wosta tež po reformaciji katolska.

K Njebjelčanskej wosadźe słušeše w lěće 2018 799 zwjetša serbskorěčnych katolikow w třoch wsach (2007: 819).

Twar a wuhotowanje

Napohlad cyrkwje ze sewjera

Prěnja drjewjana Njebjelčanska cyrkej steješe wosrjedź wsy na kěrchowje a bu w lěće 1739 přez woheń zničena.

Nowa cyrkej swjateho Měrćina bu wot 1740 do 1743 w barokowym stilu po naćisku italskeho architekta a twarskeho mištra Drježdźanskeje dwórskeje cyrkwje Gaetano Chiaveri při puću do Serbskich Pazlic natwarjena. Kóšty přewza po zdaću kurwjerchowski guwerner Sakskeje, Egon Anton Fürst zu Fürstenberg, kiž bě Budyskemu tachantstwu před swojeje smjerće 1716 za nowotwar katolskeje cyrkwje předwidźane pjenjezy darił. Na zapadnej stronje cyrkwinskeje łódźe namaka so wěža, na wuchodnej stronje sakristija. Prěnjotna trojoposchodowa króna wěže, podobna na Budysku radnicu, bu w lěće 1830 wottorhana a masiwna nowa kupola natwarjena, kotrejž so w ludowym erće „latarnja“ praji.

1907 je farar Kubaš ju nutřka wobnowić dał a 1938 slědowaše wonkowne wobnowjenje pod fararjom Handrikom. W lěće 1976 bu wěža znowa wobmjetana. W cyrkwi namakatej so 16 metrow wysoki a 5,5 metrow šěroki běły hłowny wołtar a retabla z drjewa w barokowym stilu. Při wołtarje su swjećo swjateje Marije donjebjeswzaća, nad tym swjećo swjateho Měrćina a na bokomaj swjatej Katyrna a Marhata. Při drjewjanej běłej baroknej klětce předstaja so ewangelisća.

Wopon abatisy Marijineje hwězdy nad zachodom

Drjewjany južny wołtar, swjećeny swjatemu Měrćinej, je 8,5 metrow wysoki a nimale štyri metry šěroki a bu wot fararja Kubaša z Hainsbergskeje cyrkwje pola Aachena kupjeny a 1892 w Njebjelčicach nastajeny. Wobraz swjateho Měrćina, prošerjej płašć dawaceho, bu w lěće 1899 wot sakskeje princesny Mathildy darjene. Sewjerny wołtar je runje tak drjewjany a swjatej Mariji swjećeny. Šěsć metrow wysoki a 270 cm šěroki běły, zdźěla pozłoćany wołtar pokaza na wołtarnym wobrazu Mariju, Jězusa Chrystusa z křižom a Boha Wótca kaž tež postawje swjateju Hańže a Marhaty na bokomaj.

Na wjacorych městnach namaka so wopon klóštra Marijineje hwězdy z pismikami C.S.A.M., poćahowacymi so na abatisu Cordulu Sommer (Cordula Sommer Abbatissa Mariastellensis).

Hač do lěta 1917 měješe Njebjelčanska cyrkej dwaj zwonaj a wot 1923 tři nowe (Marijiny, Měrćinowy a Józefowy), kiž buchu pak w Druhej swětowej wójnje zebrane. 1964 dósta cyrkej štyri nowe zwony z Apoldy.

Cyrkej so w lěće 1993 k poslednjemu razej wobšěrnje saněrowaše.

Bože słužby

Kemše swjeća so njedźelu, wutoru (za seniorow), srjedu (za dźěći) a pjatk jenož serbsce, sobotu serbsce a němsce. Štwórtk su serbske kemše w Pěskečanskej kapałce.

Njebjelčanska kermuša swjeći so započatk nowembra.

Galerija

• 
  Podrys
• 
  Zarys
• 
  Hłowny wołtar
• 
  Cyrkwina łódź z emporu a pišćelemi
• 
  Powětrowy wobraz cyrkwje

Fararjo

doba	mjeno	ródna wjes	žiwjenske daty
wok. 1485	Maćij Lipič	Njebjelčicy	?
wok. 1500	Pawoł Borgmann	Wotrow	?
1570–1578	Bosćij Zacharias	Njebjelčicy	1544–1627
1579–1618	Pětr Brusk	Chrósćicy	?
1618–1622	Jan Wolenk	?	1590–????
1622–1648	Bartrołm Fulk	Chrósćicy	????–1648
1648–1657	Jurij Grós	Kanecy	1615–1671
1658–1675	Bartrołm Miklica	Konjecy	1675–????
1676–1679	Donat Józef Ćěsla	Chrósćicy	1644–1690
1679–1687	Pětr Anton Čoch	Miłoćicy	1649–1687
1687–1701	Jan Józef Droža	Kulow	1660–1715
1701–1703	Franc Ignac Meškank	Kulow	1656–1706
1703–1732	Jakub Józef Młynk	Kulow	1732–????
1732–1754	Handrij Mróz	Nowa Wjes	1695–1754
1754–1763	Maćij Mróz	Nowa Wjes	1722–1769
1763–1770	Mikławš Brězan	Dubrjenk	1732–1770
1770–1774	Jurij Nuk (Mark)	Nowa Wjes	1739–1783
1774–1796	Anton Seifert	Kukow	1734–1802
1796–1829	Jakub Čunka	Chrósćicy	1755–1829
1829–1848	Jakub Šołta	Salow	1793–1848
1848–1864	Mikławš Kokla	Pozdecy	1806–1864
1864–1890	Mikławš Smoła	Wotrow	1818–1890
1890	Mikławš Bjedrich-Radlubin	Smjerdźaca	1859–1930
1890–1918	Jurij Gustav Kubaš	Šunow	1845–1924
1918–1940	Michał Mič	Dobrošicy	1879–1946
1940–1945	Romuald Wagner	ze Šleskeje	?
1945–1946	Michał Mič	Dobrošicy	1879–1946
1946–1963	Jurij Handrik	Jaseńca	1897–1963
1963–1975	Pawoł Horjeń	Pančicy	1905–1975
1975–1976	Měrćin Salowski		1932–2010
1976–1985	Jurij Herrmann	Nowa Wjeska	1915–?
1986–2006	Michał Brězan
2006–2015	Beno Jakubaš
wot 2015	Michał Nawka

Žórła

• Cornelius Gurlitt: Nebelschitz. W: Beschreibende Darstellung der älteren Bau- und Kunstdenkmäler des Königreichs Sachsen. 35. Zwjazk: Amtshauptmannschaft Kamenz (Land). C. C. Meinhold, Dresden 1912, str. 222.
• Michał Anders: Njebjelčanska wosada. W: Měrćin Salowski (wud.): Wosady našeje domizny. Krajan 3. Nakładnistwo swj. Bena, Lipsk 1984

Wotkazaj

 Commons: Cyrkej swj. Měrćina – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

• Digitalizowane cyrkwinske knihi Njebjelčanskeje wosady na matricula-online.de

Cyrkwje w Budyskim dekanaće

Baćoń | Biskopicy | Budyšin, swj. Pětr | Budyšin, Serbska cyrkej | Chrósćicy | Kamjenc | Leutersdorf | Lubij | Marijina hwězda | Njebjelčicy | Radwor, wosadna cyrkej | Radwor, Křižna cyrkej | Radwor, stara cyrkej | Ralbicy | Šěrachow | Wostrowc | Wotrow | Žitawa

51.26472222222214.160555555556