Slowčina
| |
| Slowčina (Prunus domestica)' | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Rosales) |
| swójba: | Róžowe rostliny (Rosaceae) |
| podswójba: | (Spiraeoideae) |
| tribus: | Póčkosadowe rostliny (Amygdaleae) |
| ród: | Prunus |
| družina: | Slowčina[1][2] |
| wědomostne mjeno | |
| Prunus domestica | |
| L. | |
Slowčina[1][2] (Prunus domestica) je sadowy štom ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae). Jeho płód je slowka[1][2]. Rostlina prawdźepodobnje je stara hybrida z dorničela[3][4] (Prunus spinosa) a bombawki (Prunus cerasifera).
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Slowčina je w lěću zeleny štom, kotryž docpěje wysokosć wot 3 hač do 15 m.
Husta króna wobsteji ze sylnych hałuzow a je na runym a šwižnym zdónku. Hłowne hałuzy nahle horje rostu.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Měnjate, stołpikate łopjena su jejkojte hač eliptiske, karbowane hač rězane, na delnim boku druhdy husto kosmate a docpěja 4 hač do 10 cm. Na krótkich wurostkach steja husto w promjenjach.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot apryla hač do meje. Běłe abo nazeleń běłe kćenja so před abo z łopjenami jewja. Wone njejsu wupjelnjene, steja po dwěmaj hač po třoch a docpěja přeměr wokoło 2 cm. Zwonkowna kroma je njeprawidłownje zubate. Jich stołpiki su móškojće kosmate a krótke.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody jara wariěruja po poddružinje. Wone su mjeńše brěčkate hač chinska slowčina (Prunus salicina) a docpěja dołhosć wot 3 hač do 8 cm. Jich mjaso je zelene abo žołte.
Slowki su wulke, kulojte hač krótko-owalne, zwjetša módro-wioletne a wot awgusta zezrawja.
Knykački su jejkojte, kónčkojte, módre hač wioletne.
Mirabele su małke, kulowate a žołte.
Reneklody su zeleno-žołte hač čerwjenojte a jara wulke.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Ma radšo humusowe pódy, ale hewak je skromna.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Pochadźa originalnje z prědnjeje Azije.
Systematika
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Slowčina bu w lěće 1753 wot Carl von Linné najprjedy wopisana. Wona so do 7 poddružinow rozdźěli:
- knykačkowc[5] (Prunus domestica subsp. domestica) Druhe serbske mjeno je knykawka[5]. Jeho płód je knykačk[5][6] resp. knykawka[5].
- (Prunus domestica subsp. insititia) je bóle ćernjata a rosće w regionach, kotrež za druhe sorty su přejara zymne. Jeje małke čornowioletne, jara kisałe płody so za marmeladu a želej wužiwaja.
- (Prunus domestica subsp. intermedia)
- (Prunus domestica subsp. italica)
- (Prunus domestica subsp. pomariorum)
- (Prunus domestica subsp. prisca)
- mirabela[7][8] (Prunus domestica subsp. syriaca)
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Mnoholičbne sorty so zwjetša dla słódkich płodow plahuja, mjeztym zo někotre sorty tež jako pyšne rostliny plahuja.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 465.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 W internetowym słowniku: Pflaume
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 96.
- ↑ W internetowym słowniku: Schlehe
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Prawopisny słownik, Hornjoserbski słownik, ISBN 3-7420-1920-1, strona 198
- ↑ W internetowym słowniku: Zwetschge
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 259.
- ↑ W internetowym słowniku: Mirabelle
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 681 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 260 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 176 (němsce)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 106 (němsce)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
ananas • aprikoza • awokado • banana • brěška • brusnica • citrona • curuba • dorničałka • durian • etrog • figa • grapefruit • granatowe jabłuko • guawa • holanska jahodka • hurmi kaki • jabłuko • jackfruit • kaki • karambola • kiwi • kiwano • kosmačka • krušwa • kumkwat • kwětla • liči • limeta • malena • mandarina • mandla • mango • marakuja • maruša • naši • oliwa • ostružina • papaja • paw-paw • pitahaya • oranža • pomelo • rambutan • janske jahodki (běłe, čerwjene, čorne) • ringlota • slowka • tamarillo • třěšeń • truskalca • winowa jahodka • wišnja