Prunus
Dźiwja wišnja (Prunus avium subsp. avium) | |
systematika | |
---|---|
Domena | Eukaryoty |
Swět | Rostlinstwo |
Eurosidy I | |
rjad: | (Rosales) |
swójba: | Róžowe rostliny (Rosaceae) |
podswójba: | (Spiraeoideae) |
tribus: | Póčkosadowe rostliny |
ród: | Prunus |
wědomostne mjeno za Tribus | |
Amygdaleae | |
Juss. | |
wědomostne mjeno za Ród | |
Prunus | |
L. | |
Prunus je ród ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae). K rodej słuša štomy z jědźnymi póčkatymi płodami, kaž na př. wišnja, slowka, aprikoza, brěška, nektarina, mandla, ale tež dla jich kćenjow plahowane pyšne drjewa.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Štomy docpěwaja w přerězku wysokosć wot 4,5 m, ale někotre družiny móžeja wjace hač 30 m wysoke być. Nimo toho kerkojte družiny eksistuja. Najwjetše družiny su w lěće zelene.
Často łopjena su rězane.
Wonjace kćenja su róžojte abo běłe a njesu pjeć krónowych łopješkow.
Płody přeco su mjasne z twjerdej póčku, kotraž zdźěla wulke mnóstwo amygdalina wobsahuje.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Družiny su předewšěm na sewjernej połkuli zemje rozšěrjene.
Systematika
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Prunus bu prjedy jako jenički ród podswójby (Amygdaloideae) wobhladany. Dla molekulargenetiskich přepytowanjow so ród pak dźensa jako tribus Amygdaleae do podswójby Spiraeoideae staji.[Žórło 1]
Eksistuja rozdźělne systematiki za ród. Zdźěla buchu družiny do wjacorych rodow rozdźělene, to so pak přez molekularnogenetiske dźěła njepodpěruje. Padus, Padellus, Cerasus, Amygdalus, Persica, Armeniaca a Laurocerasus su potajkim wšě do Prunus integrowane a płaća jenož wjace jako synonymy. Klasiske podrjadowanje do pjeć podrodow so přez molekularnogenetiske přepytowanja jenož zdźěla podpěruje, faluje pak klasifikacija, kotraž jenož monofyletiske taksa listuje.[Žórło 2]
Podrody z wubranymi družinami:[Žórło 2]
- Podród Prunus
- Sekcija Prunus
- Slowčina[1] (Prunus domestica, abo Prunus × domestica[Žórło 3])
- Knykačkowc[2] (Prunus domestica ssp. domestica)
- Dorničel[3][4][5] (Prunus spinosa)[Žórło 4]
- Bombawka (Prunus cerasifera)[Žórło 4]
- Chinska slowčina de:Chinesischer Pflaumenbaum (Prunus salicina)
- Slowčina[1] (Prunus domestica, abo Prunus × domestica[Žórło 3])
- Sekcija Prunocerasus
- Sekcija Armeniaca
- Aprikozowc[6][7], Marille (Prunus armeniaca)
- Japanski aprikozowc (Prunus mume)
- Sekcija Prunus
- Podród Amygdalus
- Mandlowc[8] (Prunus dulcis)[Žórło 4]
- Brěškowc[9][10][11] (Prunus persica)
- Mandlowy kerk (Prunus tenella)
- de:Mandel-Pfirsich (Prunus × amygdalopersica)
- Podród Cerasus
- Sekcija Cerasus[Žórło 4]
- Kisała wišnja (Prunus cerasus)[Žórło 4]
- Mała wišnja (Prunus fruticosa)[Žórło 4]
- Słódka wišnja (Prunus avium)[Žórło 4]
- Dźiwja wišnja (Prunus avium subsp. avium)
- Chrympowa wišnja (Prunus avium subsp. duracina)
- Čorna wišnja (Prunus avium subsp. juliana)
- Sekcija Microcerasus
- Sektion Penarmeniaca[Žórło 5]
- Prunus andersonii
- Prunus fremontii
- Prunus pumila (němsce Sandkirsche)
- Sekcija Pseudocerasus
- Sekcija Mahaleb
- Čećikata wišnja (Prunus mahaleb)
- Sekcija Phyllomahaleb
- Sekcija Cerasus[Žórło 4]
- Podród Padus
- Prunus buergeriana
- Prunus grayana
- Prunus maakii
- Kitkata wišnja (Prunus padus)
- Pózdnja kitkata wišnja (Prunus serotina)
- Virginska kitkata wišnja (Prunus virginiana)
- Podród Laurocerasus
- Prunus caroliniana
- Prunus fordiana
- Prunus ilicifolia
- Bobkowišeń (Prunus laurocerasus)
Hybridy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Eksistuja samo hybridy mjez rozdźělnymi družinami.
- Prunus × blireana[Žórło 3] (z japanskeho aprikozowca (Prunus mume) a bombawki (Prunus cerasifera 'Pissardii')
- Yoshinowa wišnja (Prunus yedoensis)[Žórło 3] (najskerje z Prunus speciosa a Prunus × subhirtella)
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 465.
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 198.
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 96.
- ↑ W internetowym słowniku: Schlehe
- ↑ W internetowym słowniku: Schwarzdorn
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 27.
- ↑ W internetowym słowniku: Aprikosenbaum
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 247.
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 53.
- ↑ W internetowym słowniku: Pfirsich
- ↑ W internetowym słowniku: Pfirsichbaum
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ D. Potter, T. Eriksson, R. C. Evans, S. Oh, J. E. E. Smedmark, D. R. Morgan, M. Kerr, K. R. Robertson, M. Arsenault, T. A. Dickinson, C. S. Campbell: Phylogeny and classification of Rosaceae. Plant Systematics and Evolution, Band 266, 2007, S. 5–43. doi:10.1007/s00606-007-0539-9.
- ↑ 2,0 2,1 Sangtae Lee, Jun Wen: A phylogenetic analysis of Prunus and the Amygdaloideae (Rosaceae) using ITS sequences of nuclear ribosomal DNA. American Journal of Botany, Band 88, 2001, S. 150–160. (online)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-833-4467-7, strony 679, 690, 691
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 M. A. Fischer, K. Oswald, W. Adler: Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. Dritte Auflage, Land Oberösterreich, Biologiezentrum der OÖ Landesmuseen, Linz 2008. ISBN 978-3-85474-187-9.
- ↑ http://www.ars-grin.gov/cgi-bin/npgs/html/splist.pl?20156
- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-833-4467-7, strona 678 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 170 (němsce)
Tutón zapisk wo botanice je hišće jara krótki. Móžeš pomhać jón dale wutwarjeć. K tomu stłóč horjeka na Wobdźěłać.
Jeli eksistuje w druhej rěči hižo bóle wuwity zapisk ze samsnej temu, móžeš tež z tutoho přełožować. |
Jeli ma zapisk wjace hač jedyn njedostatk, wužij prošu předłohu |