Mandlowc
| |
| Mandlowc (Prunus dulcis) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Rosales) |
| swójba: | Róžowe rostliny (Rosaceae) |
| podswójba: | (Spiraeoideae) |
| tribus: | Póčkosadowe rostliny (Amygdaleae) |
| ród: | Prunus |
| družina: | Mandlowc[1] |
| wědomostne mjeno | |
| Prunus dulcis | |
| (Mill.) D. A. Webb | |
Mandlowc[1] (Prunus dulcis) je kerk a štom ze swójby róžowych rostlinow (Rosaceae). Jeho płód je mandla[2][3].
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Mandlowc je w lěću zeleny štom abo kerk, kotryž docpěwa wysokosć wot 3 hač do 10 m. Zdónk je krótki a často křiwy.
Króna je kulojta hač šěroko wustupowaca.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Měnjate łopjena su owalne hač dołhojće-lancetojte a docpěwaja dołhosć wot 5 hač do 12 cm. Jich stołpiki docpěwaja dołhosć wokoło 2 cm a njesu na bazy někotre žałzy.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot měrca hač do apryla. Swětłoróžojte abo běłe kćenja so před łopjenami jewja a docpěwaja přeměr wot 3 hač do 5 cm. Wone steja po pjećoch hač po šesćoch w promjenjach.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płone, jejkojte, zelene, pjelsćojće kosmate płody wobsahuja słabje brózdźenu póčku ze ćeńkej skorpiznu. Wone docpěwaja dołhosć wot 3 hač do 6 cm. Jich płodowe mjaso je suche a póčka je jara twjerda.
Eksistuja hórke a słódke mandle, při tym hórke mandle wobsahuja hač do 8 % amygdalina. Z amygdalina cyanowodźik nastanje, tak zo wulke mnóstwo je jara jědojte.
Z mandlow so mandlowy wolij a zhromadnu z cokorom a aromatiskimi maćiznami marcipan zhotowujetej. Nimo toho wobsahuja mineralne maćizny.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće na njeselenych, přesakliwych pódach.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Pochadźa z wuchodneho regiona srjedźneho morja.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Ze słódkich mandlow kulturneje formy so marcipan zhotuje.
Synonymy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Amygdalus communis L.
- Amygdalus dulcis Mill.
- Prunus amygdalus (Linnaeus) Batsch.
- Prunus communis L.
- Prunus dulcis var. amara (DC.) Buchheim
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ 1,0 1,1 Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 247.
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 247.
- ↑ W internetowym słowniku: Mandel
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 682 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 260 (němsce)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 107 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 176 (němsce)
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Rothmaler, W. et al.: Exkursionsflora von Deutschland, Band 1-4, Spektrum Akademischer Verlag, Heidleberg, Berlin (2002)
- Strasburger, E. et al.: Lehrbuch der Botanik für Hochschulen. 35. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidleberg, Berlin (2002)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- BioLib (čěsce), (jendź.)
- USDA plants database (jendź.)
- Plants for a Future (jendź.)
 |
Tutón zapisk wo botanice je hišće jara krótki. Móžeš pomhać jón dale wutwarjeć. Za to stłóč horjeka na Wobdźěłać.
Jeli maja w druhej rěči hižo wobšěrniši zapisk wo samsnej temje, móžeš tutón tež přełožić. |
Jeli ma zapisk wjace hač jedyn njedostatk, wužij prošu předłohu |