Januškowc

Hórski januškowc (Ribes alpinum)

systematika

Domena

Eukaryoty

Swět

Rostlinstwo

rjadownja:

Krytosymjenjaki (Magnoliopsida)
Eudikotyledony
Jadrowe eudikotyledony

rjad:

(Saxifragales)

swójba:

Kosmačkowe rostliny (Grossulariaceae)

ród:

Januškowc^[1]

wědomostne mjeno

Ribes

L.

Wikipedija:Projekt za botaniku

p • d • w

Januškowc^[1] (Ribes) je jenički ród ze swójby kosmačkowych rostlinow (Grossulariaceae). Jeho płód je janska jahodka a kosmačka (jenož při družinje kosmačkowc (Ribes urva-crispa)).

Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

K rodej januškowc słuša něhdźe 150 zdźěla w lěće zelenych, zdźěla přecozelenych kerkow. Wone docpěja wysokosć wot hač do 3 m.

Wurostki su dołhe, přezhibnjene, zdźěla ćernojte. Hałuzy často su čerwjenojće přeběžane.

Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Lapate łopjena su zdźěla zubate, na delnim boku často móškaće kosmate.

Před wotpadom so do čerwjeneho abo oranžoweho zbarbja.

Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Kćěje w pózdnjej zymje abo na spočatku nalěća. Kćenja su zelenojte, žołte, čerwjene abo róžojte.

Płody[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Zdźěla seršćate běłe, šarlachčerwjene, wioletne, zelene abo čorne jahody su zwjetša jědźne.

Systematika a rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Swójba Grossulariaceae bu lěće 1805 wot Augustin-Pyrame de Candolle w Flore Française, Troisième Édition, 4(2), S. 405 nastajena. Typusowy ród Grossularia Mill. bu w lěće 1754 wot Philip Miller w The Gardeners Dictionary ... Abridged ..., 4. nakład z typusowej družinu Grossularia hirsuta Mill. wozjewjeny. Někotre hišće při A. Cronquist 1981 do Grossulariaceae zarjadowanych rodow z kapslowymi płodami dźensa su swójske swójby: Itea jako Iteaceae a Escallonia Mutis ex L. f. jako Escalloniaceae.

Mjeno roda Ribes bu w lěće 1753 wot Carl von Linné w Species Plantarum, 1, S. 200–202 prěni raz wozjewjene. Typusowa družina je Ribes rubrum L.. synonymy za Ribes L. su: Botrycarpum A. Rich., Botryocarpium Spach, Calobotrya Spach, Cerophyllum Spach, Chrysobotrya Spach, Coreosma Spach, Grossularia Mill., Liebichia Opiz, Rebis Spach, Ribesium Medik., Rolsonia Rchb.. ^[2]

Ród Ribes so do podrodow a sekcijow rjaduje, tu kóždy pad z wuběrkom na družinach ^[2]:

Podród Berisia:
- Sekcija Berisia:
  - Ribes affine Kunth
  - Hórski januškowc (Ribes alpinum L., Syn.: Ribes dioicum Moench)
  - Ribes armenum Pojark.
  - Ribes brachybotrys (Wedd.) Jancz.
  - Ribes cuneifolium Ruiz & Pav.
  - Ribes fontaneum Bochkarn.
  - Ribes glaciale Wall.
  - Ribes heterotrichum C.A.Mey.
  - Ribes komarovii Pojark.
  - Ribes laciniatum Hook. f. & Thomson (Syn.: Ribes tenue Jancz.)
  - Ribes luridum Hook. f. & Thomson
  - Ribes maximowiczianum Kom.
  - Ribes maximowiczii Batalin
  - Ribes orientale Desf.
  - Ribes vilmorinii Jancz.
- Sekcija Davidia:
  - Ribes henryi Franch.
  - Ribes laurifolium Jancz.
- Sekcija Diacantha:
  - Ribes diacanthum Pall.
  - Ribes pulchellum Turcz.
  - Ribes saxatile Pall.
- Sekcija Hemibotrya:
  - Ribes fasciculatum Siebold & Zucc.
Podród Grossularia (Mill.) Pers. (kosmačkowcy):
- Sekcija Grossularia (Mill.) Nutt.:
  - Ribes aciculare Sm.
  - Ribes alpestre Wall. ex Decne.
  - Ribes binominatum A.Heller
  - Ribes burejense F.Schmidt
  - Ribes curvatum Small
  - Ribes cynosbati L. (Syn.: Ribes gracile Michx. )
  - Ribes divaricatum Douglas
  - Ribes formosanum Hayata
  - Ribes hirtellum Michx.
  - Ribes inerme Rydb.
  - Ribes leptanthum A.Gray
  - Ribes missouriense Nutt.
  - Ribes niveum Lindl.
  - Ribes oxyacanthoides L.
  - Ribes pinetorum Greene
  - Ribes quercetorum Greene
  - Ribes rotundifolium Michx.
  - Ribes sinanense F.Maek. (Syn.: Ribes grossularioides Maxim.)
  - Ribes stenocarpum Maxim.
  - Kosmačkowc^[3]^[4] (Ribes urva-crispa L., Syn.: Grossularia reclinata (L.) Mill., Ribes grossularia L., Ribes reclinatum L.)
  - Ribes velutinum Greene
  - Ribes watsonianum Koehne
- Sekcija Robsonia:
  - Ribes amarum McClatchie
  - Ribes californicum Hook. & Arn.
  - Ribes echinellum (Coville) Rehder
  - Ribes lobbii A.Gray
  - Ribes menziesii Pursh
  - Ribes roezlii Regel
  - Ribes speciosum Pursh
  - Ribes thacherianum (Jeps.) Munz
Podród Grossularioides:
- - Ribes horridum Rupr.
  - Ribes lacustre (Pers.) Poir. (Syn.: Ribes grossularioides Michx. ex Steud., Ribes oxyacanthoides var. lacustre Pers.)
  - Ribes montigenum McClatchie
Podród Parilla:
- Sekcija Andina:
  - Ribes bolivianum Jancz.
  - Ribes cucullatum Hook. & Arn.
  - Ribes gayanum (Spach) Steud. (Syn.: Rebis gayanum Spach, Ribes villosum Gay )
  - Ribes incarnatum Wedd.
  - Ribes lehmannii Jancz.
  - Ribes pentlandii Britton
  - Ribes trilobum Meyen
- Sekcija Parilla:
  - Ribes magellanicum Poir.
  - Ribes punctatum Ruiz & Pav.
  - Ribes valdivianum Phil.
Podród Ribes
- Sekcija Botrycarpum:
  - Ribes americanum Mill.
  - Ribes bracteosum Douglas
  - Ribes dikuscha Fisch. ex Turcz. (Syn.: Ribes appendiculatum Krylov)
  - Ribes fragrans Pall. (Syn.: Ribes graveolens Bunge)
  - Ribes ×fuscescens (Jancz.) Jancz. (= R. bracteosum × R. nigrum, Syn.: Ribes bracteosum var. fuscescens Jancz.)
  - Ribes hudsonianum Richardson
  - Ribes janczewskii Pojark.
  - Ribes japonicum Maxim.
  - Čorny januškowc (Ribes nigrum L.)
  - Ribes pauciflorum Turcz. ex Pojark.
  - Ribes procumbens Pall.
  - Ribes turbinatum Pojark.
  - Ribes ussuriense Jancz.
  - Ribes viburnifolium A.Gray
- Sekcija Calobotrya:
  - Ribes ×bethmontii Jancz. (= R. malvaceum × R. sanguineum)
  - Ribes ciliatum Humb. & Bonpl. ex Schult.
  - Ribes howellii Greene
  - Ribes malvaceum Sm.
  - Ribes neglectum Rose
  - Ribes nevadense Kellogg
  - Krejčerwjeny januškowc (Ribes sanguineum Pursh): Domizna je Sewjerna Amerika.
  - Ribes viscosissimum Pursh (Syn.: Ribes hallii Jancz.)
  - Ribes wolfii Rothr. (Syn.: Ribes mogollonicum Greene)
- Sekcija Cerophyllum:
  - Ribes cereum Douglas
  - Ribes mescalerium Coville
- Sekcija Fargesia
- Sekcija Heritiera:
  - Ribes erythrocarpum Coville & Leiberg
  - Ribes glandulosum Grauer (Syn.: Ribes prostratum L'Hér.)
  - Ribes laxiflorum Pursh (Syn.: Ribes affine Douglas ex Bong., Ribes coloradense Coville)
  - Ribes sachalinense (F.Schmidt) Nakai
- Sekcija Microsperma:
  - Ribes ambiguum Maxim.
- Sekcija Ribes:
  - Ribes altissimum Turcz. ex Pojark.
  - Ribes ×futurum Jancz. (= R. rubrum × R. warszewiczii)
  - Ribes griffithii Hook. f. & Thomson
  - Ribes himalense Royle ex Decne.
  - Ribes ×holosericeum Otto & A.Dietr. (= R. petraeum × R. spicatum)
  - Ribes ×koehneanum Jancz. (= R. multiflorum × R. rubrum)
  - Ribes latifolium Jancz.
  - Ribes longeracemosum Franch.
  - Ribes mandshuricum (Maxim.) Kom.
  - Ribes meyeri Maxim.
  - Ribes moupinense Franch.
  - Ribes multiflorum Kit. ex Schult.
  - Ribes palczewskii (Jancz.) Pojark.
  - Ribes pallidiflorum Pojark.
  - Skalny januškowc (Ribes petraeum Wulfen: Domizna je južna a wuchodna Europa, Azija, sewjerna Afrika.
  - Čerwjeny januškowc (Ribes rubrum) L.: Domizna je Europa.
  - Kłoskaty januškowc (Ribes spicatum) E.Robson
  - Ribes triste Pall.
  - Ribes warszewiczii Jancz.
- Sekcija Symphocalyx:
  - złoty januškowc (Ribes aureum Pursh, Syn.: Ribes odoratum H.L.Wendl. = Derje wonjacy janučkowc): Domizna je sewjerna Amerika.

Swětodaloko ród wobsahuje něhdźe 140 hač 160 družinow. Hłowny rozšěrjenski teritorij je měrnych klimatowe regiony sewjerneje połkule, ale tež w Andach eksistuja někotre družiny. W Chinskej wustupuje 59 družinow, z kotrychž 25 jenož tam. 53 družinow wustupuje w sewjernej Americe. Porno tomu je jenož mało družinow w južnej Americe domjace.

Zahrodniske wuplahowanki:

de:Jostabeere, abo němsce Jochelbeere (Ribes ×nidigrolaria Rud.Bauer & A.Bauer): Je zahrodniske křižowanka (hybrida) z R. nigrum × R. divaricatum × a R. uva-crispa.
Kulturne kosmačkowcy su z wobeju družinow Ribes uva-crispa a Ribes hirtellum nastali.