Skalny januškowc
| |
| Kćějaca hałuza skalneho januškowca (Ribes petraeum) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eudikotyledony Jadrowe eudikotyledony | |
| rjad: | (Saxifragales) |
| swójba: | Kosmačkowe rostliny (Grossulariaceae) |
| ród: | Januškowc[1] (Ribes) |
| družina: | Skalny januškowc |
| wědomostne mjeno | |
| Ribes petraeum | |
| Wulfen | |
Skalny januškowc (Ribes petraeum) je kerk ze swójby kosmačkowych rostlinow (Grossulariaceae).
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Skalny januškowc je w lěću zeleny, zruna rosćacy, jara rozhałuzowacy kerk, kotryž docpěje wysokosć wot 1 hač do 2 m. Sylne wurostki su šěrobrune, nahe a njenjesu ćernje ani kałače. Sylnje wurostki su šěrobrune a nahe.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Měnjate łopjena su dołho stołpikate, rězane, maja kulojty wobrys, docpěja šěrokosć wot hač do 10 cm. Wobsteji z 3 wulkich a 2 małkeju lapow, kotrež druhdy su jenož njejasnje wutworjene. Wone su na delnim boku tróšku kosmate, a na hornim boku chětro zmoršćene.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot apryla hač do meje. Zwjetša pjećličbne kćenja su přeco dwusplažne, načerwjeń barbjene a docpěja šěrokosć wot 4 hač do 9 mm. Wone steja po dźesaćoch hač po pjatnaćoch w hustych, dołho stołpikatych kićach. Kiće su wotestejace abo wisace. Krónowe łopješka so wot dlěšich keluškowych łopješkow jako zwónčk přesahuja.
Kćenja so wot małkich kožokřidłačow a dwukřidłačow, rědko tež wot mjetelow wopytaja a wot tych wopróšuja.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody su kulowate, jědźne jahody, kotrež jara kisało słodźa. Wone wot junija dozrawja.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće w hórskich lěsach, we wódnych wudolinach, w blokowych nasypach. Ma radšo wot sakanja włóžne, čumpate, słabje kisałe pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je w Europje wot Pyrenejow, přez Alpy hač do Karpatow rozšěrjena, ale tež w sewjernej Afriki a na wuchod hač do wuchodneje Sibirskeje wustupuje. Při tym je w srjedźnych horinach jara rědka, ale w Alpach we wysokosćach wot wjace hač 2000 m wustupuje.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 272 (němsce)
- Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 294 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)