Čorny januškowc
| |
| Čorny januškowc (Ribes nigrum) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eudikotyledony Jadrowe eudikotyledony | |
| rjad: | (Saxifragales) |
| swójba: | Kosmačkowe rostliny (Grossulariaceae) |
| ród: | Januškowc[1] (Ribes) |
| družina: | Čorny januškowc |
| wědomostne mjeno | |
| Ribes nigrum | |
| L. | |
Čorny januškowc (Ribes nigrum) je kerk ze swójby kosmačkowych rostlinow (Grossulariaceae). Dalše serbske mjeno je čorny janski jahodowc. Jeho płód je čorna janska jahodka.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Čorny januškowc je w lěću zeleny kerk, kotryž docpěje wysokosć wot 80 hač 150 cm (2 m). Rostlina njenjese ćernje. Wšě dźěle rostliny při rozrybowanju sylnje wonja, nimale njepřijomnje.
Młody wurostki su móškaće kosmate. Hałuzy su sylne.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Měnjate łopjena su třolapate hač pjećlapate, dołho stołpikate, maja kulojty abo róžkaty wobrys, su na hornim boku nahe, njesu na delnim boku žołtojte žałzy a docpěja dołhosć wot 10 cm a šěrokosć wot hač do 10 cm. Při tym 3 lapy su wulke, ale 2 stej małkej. Na krótkich wurostkach kaž w promjenjach kopate wustupuja.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot apryla hač meje. Zwjetša pjećličbne kćenja su njenapadnje zelenojte, znutřka blědźe čerwjenojte a steja po štyrjoch hač po dźesaćoch we wotestejacych abo dele wisacych kićach. Krónowe łopješka su zrunane a krótše hač wróćo křiwjene, husto kosmate keluškowe łopješka.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kulowate płody su čorne, jědźne, brěčkate jahody, kotrež docpěja šěrokosć wot 10 hač 15 mm. Wone wot junija dozrawja a su bohate na witaminy.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće we wólšowych žumpadłach, łučinowych lěsach a we włóžnych kerčinach na wodźiznowych brjohach. Ma radšo změnowłóžne hač mokre, humozne hlinjane a běłohlinjane pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je předewšěm w srjedźnej a sewjernej Europje rozšěrjena, ale tež w sewjernej a wuchodnej Aziji wustupuje.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Jahody so njewarjene jědźa abo k marmeladźe předźěłaja.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 274 (němsce)
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwjazk, ISBN 3-411-12023-1, strona 55 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 456 (němsce)
- Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 296 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]ananas • aprikoza • awokado • banana • brěška • brusnica • citrona • curuba • dorničałka • durian • etrog • figa • grapefruit • granatowe jabłuko • guawa • holanska jahodka • hurmi kaki • jabłuko • jackfruit • kaki • karambola • kiwi • kiwano • kosmačka • krušwa • kumkwat • kwětla • liči • limeta • malena • mandarina • mandla • mango • marakuja • maruša • naši • oliwa • ostružina • papaja • paw-paw • pitahaya • oranža • pomelo • rambutan • janske jahodki (běłe, čerwjene, čorne) • ringlota • slowka • tamarillo • třěšeń • truskalca • winowa jahodka • wišnja