Bukecy

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Bukecy
němsce Hochkirch
Bukecy na karće Sakskeje
Bukecy na karće Sakskeje
DEC
Bukecy
Bukecy
Wopon
Wopon Bukec
Wopon Bukec
Zakładne daty
stat Němska Němska
zwjazkowy kraj SakskaSakska Sakska
wokrjes Budyski
wysokosć 290 metrow n.m.hł.
přestrjeń 41,75 km²
wobydlerstwo 2.252 (31. dec 2022)[1]
hustosć zasydlenja 54 wob. na km²
póstowe čisło 02627
předwólba (+49) 035939
awtowa značka BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta Thomas Meltke
(wot 2022) (CDU)
adresa Karla Marxowa 16
02627 Bukecy
webstrona hochkirch.de
Połoženje Bukec w Sakskej
KartaČěskaDrježdźanyWokrjes ZhorjelcWokrjes MišnoWokrjes Sakska Šwica-Wuchodne Rudne horyWarnoćicyBudyšinNjedźichowBiskopicyPorchowChrósćicyKumwałdZemicy-TumicyDobruša-HuskaHalštrowska HolaHalštrowFrankenthalHodźijWulka DubrawaGroßharthauGroßnaundorfBudestecyWulke RědorjecyMalešecyHaselbachtalBukecyWojerecyKamjencKinsporkRakecyKubšicyŁužnicaŁutySwětłaŁazMalešecyNjebjelčicyNjeswačidłoNeukirch pola KinsporkaWjazońcaHornja HórkaOhornWóslinkOttendorf-OkrillaPančicy-KukowPołčnicaBóšicyRadebergRadworWorklecyRalbicy-RóžantRamnowŠěrachow-KorzymSmělna-PóckowyKamjencSepicyZałomSprjewiny DołSćenjowWołbramecyWachowWósporkWjelećinKulowBraniborskaPólska
Karta
wikidata: Bukecy (Q93248)
51.14888888888914.570277777778


Bukecy (němsce Hochkirch) su wjes a gmejna na wuchodźe hornjołužiskeho wokrjesa Budyšin. Leža při zwjazkowej dróze 6 mjez Budyšinom a Lubijom. Gmejnski teritorij rozpřestrěwa so w hornjołužiskich honach wot wjerškow Čornoboha a Rubježneho hroda na juhu nimale hač do doliny Lubaty na sewjeru. Wjes sama ma 767 wobydlerjow.[2]

Nimo Wujezda słušeja wšitke gmejnske dźěle oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma.

Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Bukečanska cyrkej
Karta bitwy pola Bukec (1758)

Wjes naspomni so k prěnjemu razej w lěće 1222 pod swojim serbskim mjenom jako Bukewiz a měješe tehdy hižo swójsku cyrkej.[3] Němske mjeno Hoynekirche abo Hoenkirche so hakle 1368 jewi a poćahuje so na cyrkej, kotruž běchu na najwyšim blaku wjeski twarili. Prěnjotnja serbska wjes ležeše najskerje dale deleka při haće.

Bukecy stachu so znate přez „nadpad w Bukecach“ w Sydomlětnej wójnje, při kotrymž překwapichu a přemóžichu rakuske jednotki pod hrabju Daun dnja 14. oktobra 1758 Prusow pod Bjedrichom II.

W běhu wupućowanja wjele łužiskich swójbow w 19. lětstotku dóstachu so tež mnohe serbske swójby z Bukečanskeje wosady a Bukec samych do Ameriki abo Awstralskeje. Tak załožichu w lěće 1853 w awstralskim staće Victoria štyri serbske a jedna němska swójba wjes pod mjenom Bukecy, pozdźišo Hochkirch, kotraž je so 1918 na Tarrington přemjenowała. W lěće 1884 mějachu Bukecy po Mukowej statistice 530 wobydlerjow, mjez nimi 404 Serbow (76 %).[4] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 43,4 %.[5]

Dnja 16. awgusta 1921 załoži so w Bukecach pod nawodnistwom Hermana Ranicha a Jana Zoby jednota Serbskeho Sokoła.[6]

Posledni serbski farar w Bukecach bě Gerat Lazar (1910–1992), kotryž so 1976 na wuměnk poda. Dźensniši farar Thomas Haenchen je serbsce nawuknył. W Bukečanskej wosadźe wobsteji Serbska bjesada, kotraž so prawidłownje zetka. Nimo toho wotměwa so kóžde lěćo Serbski dworowy swjedźeń we Wuježku. Na delnim (nowym) pohrjebnišću nadeńdu so pjeć serbskich narownych pomnikow, na kěrchowje tři.

Wot wobeju gmejnskeju zarjadow faworizowane zjednoćenje Bukec a Wósporka je so wot Bukečanskeho wobydlerstwa 2012 we wothłosowanju wotpokazało.

Ležownostne mjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Michał Rostok naliči 1887 za same Bukecy slědowace serbske ležownostne mjena: Hromadnik, Wulki zahon, Mały zahon, Wěčniki (tež Wěnčiki, hórka při puću do Mješic), Popec kut, Skopcy (hórka), Měšeŕskec hórka, Na Palmani, W Móstkach, W łužach, Pola sraneho kamjenja, W Swědom nic haće, Pod srěnjej dróhu, Pola Mitašec mjezy, Pola Křižanec keŕkow, W topołach, W Mičkec łukach, W jězorach, Na Kosmaču, Šibjeńca, W Włosančkach, Pola pěskoweje jamy.[7]

Wjesne dźěle[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Napohlad Koporc z Bukec
Powětrowy wobraz Rodec
Tykowana chěža we Wuježku
wjes wob. přer.
staroba
♀/♂a kwocient
młodych
b
kwocient
starych
c
wosoby/
domjacnosć
Błócany 108 47,7 116 24 35 2,4
Bukecy 703 46,6 92 22 36 2,5
Čornjow 118 48,2 100 20 39 2,3
Jawornik 15 61,3 88 0 114 2,1
Kołwaz 103 42,8 94 25 28 2,4
Koporcy 71 49,1 103 30 62 2,4
Lejno 112 43,0 120 25 21 2,1
Mješicy 175 46,6 122 14 25 2,3
Něćin 52 45,4 108 26 23 2,5
Nowe Koporcy 27 48,0 93 25 44 2,3
Nowy Wuježk 28 48,2 115 16 32 2,3
Pomorcy 201 40,1 103 32 21 2,3
Rodecy 120 47,5 103 13 28 2,2
Trjebjeńca 125 44,4 119 22 31 2,5
Wawicy 76 49,2 138 19 58 2,1
Wujezd 172 45,2 126 22 30 2,5
Wuježk 137 39,5 90 40 31 2,5
Žornosyki 77 48,7 108 21 40 2,3
gmejna Bukecy 2420 45,6 104 23 33 2,4
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[8]
a: ličba mužow na 100 žonow
b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65
c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Po ludličenju lěta 2011 bě 45,7 % wobydlerjow Bukečanskeje gmejny ewangelskeje a 4,2 % katolskeje konfesije.[9]

Politika[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 56 (Budyšin 5) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Wjesnjanosta[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wjesnjanosta Bukec je wot 2022 Thomas Meltke.

wólby wjesnjanosty
wólba wjesnjanosta namjet wuslědk (%)
2022 Thomas Meltke Meltke 59,8
2015 Norbert Wolf CDU 97,3
2008 97,0
2001 67,7

Kubłanje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W Bukecach wobsteji zakładna šula, na kotrejž so tež serbšćina wuwučuje.[10]

Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W Bukecach so narodźili[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W Bukecach skutkowali[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Hrjehor Martini (1575–1632) – farar a přełožer; 1600–1605 Bukečanski farar
  • Jan Wawer (1672–1728) – farar, nabožinski a kulturny prócowar; wot 1702 w Bukecach
  • Jan Bjedrich Langa (1709–1757) – duchowny, přełožowar nabožinskeho pismowstwa; 1739–57 Bukečanski farar
  • Michał Mjeń (1791–1875) – farar, narodny prócowar; 1826–68 Bukečanski farar
  • Handrij Kerk (1822–1894) – kubler, sejmski zapósłanc; předsyda Bukečanskeho serbskeho towarstwa wot 1876
  • Korla Awgust Kubica (1842–1914) – farar, předsyda wuběrka Maćicy Serbskeje; 1881–1910 Bukečanski farar
  • Arnošt Lodni (1878–1969) – wučer, kantor, kulturny prócowar; wot 1913 w Bukecach
  • Gustaw Alwin Mjerwa (1882–1958) – farar, kulturny prócowar, redaktor časopisa Pomhaj Bóh; 1910–41 a 1946–58 Bukečanski farar
  • Pawoł Grojlich (1908–92) – pismikistajer, ćišćer, ludowy spisowaćel; 1933–92 w Bukecach

Za dalšich fararjow hlej zapisk wo Bukečanskej cyrkwi.

Literatura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • 800 Jahre Hochkirch – 800 lět Bukecy. Wudał Lars-Arne Dannenberg. Via Regia Verlag, Kinspork 2022.
  • Pawoł Grojlich: Bukecy − něhdy a dźensa. W Rozhledźe 42 (1992), čo. 3, str. 82–85.

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2022; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
  2. 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Bukecy
  3. Bukecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
  4. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 104. → wšě wjeski
  5. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [971 wobydlerjow, z nich 270 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 51 z pasiwnymi, 100 serbskich dźěći a młodostnych, 550 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  6. Přehlad něhdyšich jednotow Sokoła, wotwołane dnja 25. januara 2020
  7. Michał Rostok: Ležownostne mjena. W: ČMS 40 (1887), str. 3–50, tu str. 7 (digitalizat).
  8. Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Bukecy (němsce)
  9. Wuslědki censusa 2011 za Bukečansku gmejnu: Nabožina
  10. Lisćina šulow z poskitkom serbskeje wučby na webstronje Rěčneho centruma WITAJ

Wotkazaj[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

 Commons: Bukecy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije