Budestecy

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Budestecy
němsce Großpostwitz
Budestecy na karće Sakskeje
Budestecy na karće Sakskeje
DEC
Budestecy
Budestecy
Wopon
Wopon Budestec
Wopon Budestec
Zakładne daty
stat Němska Němska
zwjazkowy kraj SakskaSakska Sakska
wokrjes Budyski
wysokosć 241 metrow n.m.hł.
přestrjeń 16,47 km²
wobydlerstwo 2.715 (31. dec 2022)[1]
hustosć zasydlenja 165 wob. na km²
póstowe čisło 02692
předwólba (+49) 035938
awtowa značka BZ, BIW, HY, KM
Politika a zarjadnistwo
wjesnjanosta Markus Michauk (Wotewrjena lisćina)
adresa Dwórnišćowa 2
02692 Budestecy
webstrona grosspostwitz.de
Połoženje Budestec w Sakskej
KartaČěskaDrježdźanyWokrjes ZhorjelcWokrjes MišnoWokrjes Sakska Šwica-Wuchodne Rudne horyWarnoćicyBudyšinNjedźichowBiskopicyPorchowChrósćicyKumwałdZemicy-TumicyDobruša-HuskaHalštrowska HolaHalštrowFrankenthalHodźijWulka DubrawaGroßharthauGroßnaundorfBudestecyWulke RědorjecyMalešecyHaselbachtalBukecyWojerecyKamjencKinsporkRakecyKubšicyŁužnicaŁutySwětłaŁazMalešecyNjebjelčicyNjeswačidłoNeukirch pola KinsporkaWjazońcaHornja HórkaOhornWóslinkOttendorf-OkrillaPančicy-KukowPołčnicaBóšicyRadebergRadworWorklecyRalbicy-RóžantRamnowŠěrachow-KorzymSmělna-PóckowyKamjencSepicyZałomSprjewiny DołSćenjowWołbramecyWachowWósporkWjelećinKulowBraniborskaPólska
Karta
51.11889214.439951


Budestecy (němsce Großpostwitz) su wjes a gmejna w Hornjej Łužicy, ležaca w Sprjewinym dole mjez Lubinom a Mnišoncom něhdźe sydom kilometrow južnje Budyšina.

Hač na Jiłocy słušeja wšitke gmejnske dźěle oficielnje do serbskeho sydlenskeho ruma. Gmejna přisłuša zarjadniskemu zhromadźenstwu Budestecy-Hornja Hórka.

Susodne gmejny su Kubšicy na sewjerowuchodźe, Kumwałd na juhowuchodźe, město Šěrachow-Korzym na juhu, Hornja Hórka na zapadźe a wulke wokrjesne město Budyšin na sewjerozapadźe.

Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Ewangelska wosadna cyrkej

Prěnje historiske naspomnjenje jako Bustewitz pochadźa z lěta 1331.[2] W lěće 1413 mjenuje so wjes jako knježe sydło, ležownostne knjejstwo měješe pak znajmjeńša wot 15. lětstotka Budyska měšćanska rada. Wot toho časa su Budestecy tež wosadna wjes za wokolinu.

W 1930tych lětach zagmejnowachu so Dźenikecy, Hajnicy a Rašow (1934) kaž tež Zahor, Kózły a Chójnička (1936). 1950 přińdu Bělšecy ke gmejnje. Z komunalnej reformu 1994 dóstanu Budestecy Bónjecy a Lubjenc wot Kubšiskeje gmejny a 1999 so Jiłocy zagmejnowachu.

Wot 1877 do 2004 mějachu Budestecy dwórnišćo při železniskej čarje Budyšin–Žandawa. Wo znowawotewrjenju čary so sčasami diskutuje.

Wobydlerstwo a rěč[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W lěće 1884 měješe wjes po Mukowej statistice 575 wobydlerjow, z nich 432 Serbow (75 %).[3] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 14,3 %.[4] Posledni serbski farar Budestečanskeje wosadyBohuměr Rejsler, kiž tu wot lěta 1947 skutkowaše a w lěće 1968 zemrě.[5]

Po ludličenju w lěće 2011 bydlachu we wsy 1723 wobydlerjow w přerěznej starobje wot 48,1 lět (Sakska: 46,4).[6] Po samsnym ličenju bě 33,6 % wobydlerjow Budestečanskeje gmejny ewangelskeje a 7,2 % katolskeje konfesije.[7]

Budestecy, něhdyše dwórnišćo

Wjesne dźěle[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Do Budestečanskeje gmejny słušeja slědowace wsy:

wob. přer.
staroba
♀/♂a kwocient
młodych
b
kwocient
starych
c
wosoby/
domjacnosć
Bělšecy 234 44,9 89 31 39 2,4
Bónjecy 75 44,8 103 26 34 2,3
Budestecy 1723 48,1 95 22 47 2,1
Dźenikecy 48 35,0 92 33 12 2,2
Chójnička 29 37,5 164 23 9 3,2
Jiłocy 334 48,5 99 17 36 2,5
Kózły 137 45,8 99 24 30 2,6
Lubjenc 32 48,9 146 21 47 2,1
Rašow 119 45,1 98 20 27 2,4
Zahor 92 48,7 96 20 47 2,3
gmejna 2823 47,2 96 23 42 2,2
podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[8]
a: ličba mužow na 100 žonow
b: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65
c: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65


Něhdyša wjes Hajnicy je mjeztym dźěl Budestec.

Politika[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Gmejna słuša k sakskemu wólbnemu wokrjesej 52 (Budyšin 1) a k zwjazkowemu wólbnemu wokrjesej 156 (Budyšin I).

Gmejnska rada[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Gmejnska rada ma tuchwilu štyrnaće čłonow. Komunalne wólby lěta 2019 mějachu slědowace wuslědki:[9]

Strony a zjednoćenstwa 2019 2014
 % sydła  % sydła
Zjawna lisćina Budestecy (OLG) 53,9 9 - -
CDU 22,4 3 56,6 10
Swobodni wolerjo 18,0 2 26,8 4
Lěwica 5,7 0 14,5 2
cyłkownje 100,0 14 100,0 14
wobdźělenje 75,3 % 58,3 %

Wjesnjanosta[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Hłownohamtski wjesnjanosta Budestec je wot lěta 2019 Markus Michauk (CDU). Wón bu dnja 16. junija 2019 w druhim wólbnym kole ze 66,5 % hłosow za naslědnika Franka Lehmanna woleny. Wolerske wobdźělenje wučini 57,3 %.[10]

wólby wjesnjanosty
wólba wjesnjanosta namjet wuslědk (%)
2019 Markus Michauk OLG 66,5
2014 Frank Lehmann Lehmann 92,9
2007 99,2

Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W Budestecach so narodźili[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

W Budestecach skutkowali[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Michał Frencel (1628–1706) – farar, rěčespytny slědźer, sobuzałožer hornjoserbskeje spisowneje rěče; 1662–1706 Budestečanski farar
  • Jan Běmar (1671–1742) – duchowny a spisaćel nabožinskich spisow; 1706–42 Budestečanski farar
  • Handrij Brósk (1802–77) – duchowny a narodny prócowar; 1834–74 Budestečanski farar
  • Jan Herman Mrózak (1841–1902) – farar a kulturny prócowar; 1874–1902 w Budestecach
  • Franc Moric Domaška (1862–1931) – farar a składnostny spisowaćel; 1902–31 w Budestecach
  • Rudolf Jenč (1903–79) – literarny historikar a rěčespytnik; 1934–40 wučer w Budestecach
Powětrowy wobraz Budestec z juha (2019)

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Jurij Brycka: Radna wjes Budestecy. W Rozhledźe 12/1992, str. 434–437
  1. Aktualne ličby wobydlerstwa po gmejnach 2022; Statistiski krajny zarjad Sakskeje
  2. Budestecy w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
  3. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 53. → wšě wjeski
  4. Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 244. [4146 wobydlerjow, z nich 433 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 61 z pasiwnymi, 99 serbskich dźěći a młodostnych, 3553 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
  5. Trudla Malinkowa: Spominamy. W: Pomhaj Bóh čo. 1/2018, str. 8
  6. Wuslědki ludličenja 2011 za Budestecy (pdf)
  7. Wuslědki censusa 2011 za Budestečansku gmejnu: Nabožina
  8. Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Budestecy (němsce)
  9. Wuslědki komunalnych wólbow dnja 26. meje 2019 w Budestecach na wahlen.sachsen.de
  10. Wuslědki komunalnych wólbow dnja 16. junija 2019 w Budestecach na statistik.sachsen.de

Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

 Commons: Budestecy – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije