Čerwjeny malenowc
| |
| Čerwjeny malenowc (Rubus idaeus) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Rosales) |
| swójba: | Róžowe rostliny (Rosaceae) |
| podswójba: | (Rosoideae) |
| ród: | Ćernjowc[1][2] (Rubus) |
| družina: | Čerwjeny malenowc |
| wědomostne mjeno | |
| Rubus idaeus | |
| L. | |
Čerwjeny malenowc (Rubus idaeus) je kerk ze swójby róžowych rostlinow. Płód so malena[3][4] mjenuje.
.jpg)
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Čerwjeny malenowc je w lěće zeleny, zrunany kerk, kotryž docpěje wysokosć wot 0,6 hač 2 m.
Stołpik je dwulětny, wodrjewjowacy, na spočatku módrje zwobručowany a njese čerwjene ćernje z dołhosću wot 2 mm.
Jeho wurostki su hładke, kałate a čerwjenojće-brune.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łopjena su tři-ličbnje hač sydom-ličbnje pjerite. Łopješka su rězane, swětło-zelene, na delnim boku běłopjelsćojte a hornim boku swětło-zelene a docpěja dołhosć wot 10 cm. Pódlanske łopješka su nitkojte.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot meje hač junija. Nygace kćenja docpěja wulkosć wot něhdźe 1 cm a steja na bóčnych wurostkach lońšich wurostkow. Krónowe łopješka su běłe, wusko-jejkojte a docpěja dołhosć wot 5 mm a zahe wotpadaja. Keluškowe łopješka su po času kćěwa wróćo zhibnjene.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Čerwjeny kompleksny kamjentny płód je po žnach znutřka dudławy a wobsteji z wjele płodźikow. Jara aromatiske płody su čerwjene, rědko běłe abo žołtojte a stejachu jako dźiwi sad hižo na jědźnej cedli ludźi za čas kamjentneje doby. Zrały płód so wot kćenjoweje wóski pušća. Płody buchu wot zwěrjatow, předewšěm wot ptačkow rozšěrjena.
Pokiw
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W zahrodach rostu dźensa nimo kulturowych sortow čerwjeneho malenowca ameriske družiny malenowca.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće na lěsnych swětlinach, lěsnych pućach, skalnych walankowych polach a składźišćach za drjewo. Preferuje włóžne, wutkate pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je cirkumpolarnje, w cyłej Europje, w juhu jenož w horinach, w Aziji a Sewjernej Americe rozšěrjena.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody so njewarjene jědźa, abo za zhotowjenje marmeladow wužiwaja. Wone wobsahuja witamin C, citronowu kisalinu, cokor a pektiny.
Z łopjenow da so hojenski čaj zhotowić.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 74.
- ↑ W internetowym słowniku: Brombeerstrauch
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 247.
- ↑ W internetowym słowniku: Himbeere
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 833 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 452 (němsce)
- Schütt, Schuck, Stimm: Lexikon der Baum- und Straucharten. ISBN 978-3-86820-123-9, stronje 452-453 (němsce)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, strona 86 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 410 (němsce)
- Strasburger, E. et al.: Lehrbuch der Botanik für Hochschulen. 35. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidleberg, Berlin (2002) (němsce)
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České reubliky. Academia, Praha (2002)
- Rothmaler, W. et al.: Exkursionsflora von Deutschland, Band 1-4, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin (2002)
Wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- příroda.cz (čěsce)
- crescent bloom (jendź.)
- USDA plants database (jendź.)
- Plants for a Future (jendź.)
- 1911 encyclopedia (jendź.)
ananas • aprikoza • awokado • banana • brěška • brusnica • citrona • curuba • dorničałka • durian • etrog • figa • grapefruit • granatowe jabłuko • guawa • holanska jahodka • hurmi kaki • jabłuko • jackfruit • kaki • karambola • kiwi • kiwano • kosmačka • krušwa • kumkwat • kwětla • liči • limeta • malena • mandarina • mandla • mango • marakuja • maruša • naši • oliwa • ostružina • papaja • paw-paw • pitahaya • oranža • pomelo • rambutan • janske jahodki (běłe, čerwjene, čorne) • ringlota • slowka • tamarillo • třěšeń • truskalca • winowa jahodka • wišnja