Měrkow

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Měrkow
Merka
Połoženje Měrkowa na karće Hornjeje Łužicy
Połoženje Měrkowa na karće Hornjeje Łužicy
DEC
Połoženje Měrkowa
Połoženje Měrkowa
gmejna: Radwor
zagmejnowanje: 1936 (do Lutobča)
wobydlerstwo: 119 (31. decembra 2022)[1]
wysokosć: 177 metrow n.m.hł.
51.24527777777814.429444444444177
póstowe čisło: 02627
předwólba: 035934
wotwodźene
słowa:
wobydler/ka:
Měrkowčan/-ka
adjektiw:
Měrkowski
skłonowanje:
Měrkowa, Měrkowej, Měrkow, Měrkowom, w Měrkowje
Powětrowy wobraz (2018)
Powětrowy wobraz (2018)

Powětrowy wobraz (2018)

Měrkow (němsce Merka) je hornjołužiska wjeska ze 119 wobydlerjemi[2] we wuchodźe Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1994 k Radworskej gmejnje.

Geografija[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wjeska leži sydom kilometrow sewjernje Budyšina při sewjernej kromje hornjołužiskich honow. Susodne wjeski su Kamjenej w sewjeru, Mała Dubrawa we wuchodźe a Lutobč w juhu.

Stawizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Prěnje historiske naspomnjenje jako Merkhe abo Merko sta so w lěće 1524. Dalše zapisane formy wjesneho mjena běchu Mergkaw (1658), Mörckau (1732) a Mercka (1768/91). Ležownostne knjejstwo měješe we 18. lětstotku Małsečanske ryćerkubło.

Hižo w 17. lětstotku wobsteješe w Měrkowje cyhelnja. W lěće 1842 namakachu blisko wjeski łožišća brunicy njehłuboko pod zemju a započachu je wot 1844 z małkich jamow wudobywać. Pod brunicowymi worštami wotkrychu nimo toho tež woršty běłeje hliny, kiž wužiwachu za Margarěćinu hětu w susodnej Wulkej Dubrawje. Tež z jamy jako pódlanski produkt wudobywany pěsk hodźeše so wot lěta 1906 přez nowonatwarjenu železnisku čaru Lubij–Radwor rozposyłać.

Hač do lěta 1936 bě Měrkow samostatna krajna gmejna, potom zagmejnowa so najprjedy do Lutobča a 1994 do Radworja.

Wobydlerstwo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[3] Měrkow gmejna
ličba wobydlerjow 142 3299
ličba domjacnosćow 55 1293
wosoby na domjacnosć 2,6 2,5
swójby 46 1031
bydlenske twarjenja 47 1087
bydlenska přestrjeń na wosobu (m²) 40,1 43,1
přerězna staroba w lětach 41,2 44,3
kwocient młodostnycha 31 26
kwocient starychb 25 29
podźěl prózdne stejacych bydlenjow 3,4 % 6,8 %
a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65
b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

W lěće 1884 měješe Měrkow po Mukowej statistice 146 wobydlerjow, mjez nimi 137 Serbow (94 %).[4] Arnošt Černik zwěsći 1956 w Lutobčanskej gmejnje serbski podźěl wobydlerstwa wot jenož hišće 67,4 %.[5] Ličba wobydlerjow stupaše wot 1834 (110) do 1925 (162) wo połojcu. W druhej połojcy 20. lětstotka, wosebje po přewróće, woteběraše zaso.

Katolscy Měrkowčenjo přisłušeja Radworskej a protestanća z lěta 1899 Chwačanskej wosadźe.

Wosobiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Při něhdyšim dwórnišću

Hospodarstwo a infrastruktura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Měrkow měješe wot 1906 swójske zastanišćo při železniskej čarje Radwor–Lubij, kotrež bě pak po susodnym gmejnskim sydle Lutobču pomjenowane. Čara wužiwaše so zwjetša wot industrijnych zawodow regiona, hač do nazymy 1972 jězdźachu pak tež wosobowe ćahi. Hač do zawrjenja w lěće 1998 wužiwachu čaru dale za tworowy wobchad, mjeztym su kolije wottwarjene.

Dźensa běži statna dróha 106 (Mały Wjelkow–Minakał) přez Měrkow. Najbliši wujězd awtodróhi 4 Budyšin-zapad je sydom kilometrow zdaleny.

Literatura[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Luttowitz/Lutobč mit Merka/Měrkow. W: Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft (= Werte der deutschen Heimat. Zwjazk 67). 1. nakład. Böhlau, Köln/Weimar/Wien 2005, ISBN 978-3-412-08903-0, str. 228sl.


Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Radwor
  2. staw: 31. decembra 2022; Podaća gmejnskeho zarjada Radwor
  3. Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Radwor (němsce)
  4. Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 56. → wšě wjeski
  5. Ludwig Elle: Sprachpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, s. 245

Wotkazaj[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

 Commons: Měrkow – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
  • Měrkow w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije