K wobsahej skočić

Cycawkowe rostliny

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Cycawkowe rostliny
Babyduška (Thymus)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Eudikotyledony
Jadrowe eudikotyledony
  Asteridy
Euasteridy I
rjad: (Lamiales)
swójba: Cycawkowe rostliny
wědomostne mjeno
Lamiaceae
L.
Podswójby
Wobdźěłać
p  d  w

Cycawkowe rostliny (Lamiaceae abo Labiatae) su swójba symjencowych rostlinow. Druhej serbske mjenje stej hubičkate kwěty[1] a hubkowcy[2].

Kćeni diagram

Móže so čłony tuteje rostlinskeje swójba často na podkładźe charakteristiskich "hubičkatych kwětow" spóznawać. Wone so wuzběhuja přez "hornja huba" (často so wróćo tworjena) a "delnja huba" kćenja; zwjetša su wot 5 kćenjowych łopješkow dwě k hornjej hubje a tři k delnjej hubje zarostowane. Podobne typy kćenja tež wustupuja w druhich swójbach porjada (Lamiales). Runje tak njeje na hubičkatych kwětach wobmjezowany štyrihranity stołpik.

Kćenjowa formula:

| = rozdźělenje přez dodatne dźělenske sćěny.

Najčasćišo lisćowe łopjena su napřećostejne. Dwusplažne kćenja su zygomorfowe a najčasćišo pjećličbne. Jenož eksistuje jed stamenski kružk. Płódnik je hornje stejacy.

Za čas zrałosće so wuwiwaja štyri tak mjenowane Klausen (płody).

Wjele rostlinskich družinow tuteje swójby so wuzběhuja přez aromatiske wolije, dla kotrychž wone bu často kaž korjeninske rostliny wužiwane. Wjace hač 60 rodow tuteje swójby so sadźeja jenož w měrnych regionach a wjele družinow - na při. mjetlički (Mentha), bazlik (Ocimum basilicum), lěwanćik (Lavandula) abo želbija (Salvia) - bu přemysłownje plahowane. Dwě Pogostemon-družinje z južneje Azije, (Indiski Patschuli a Jawaniski Patschuli), dawataj Patschuli-wolij, kotryž je hódnotny zakładna maćizna za ćežke parfimy. Někotre družinow hubičkatych kwětow maja porno tomu skerje regionalnu wažnosć. Gliedkräuter (Sideritis) słuža we wuchodnym srjedźomórskim regionje jako čajowe zelo. W Iranje so korjeni joghurt ze Ziziphora a w Indiskej a juhowuchodnej Aziji słuža boblije wot Coleus rotundifolius jako narunanje za běrny.

Synonymy za Lamiaceae Martinov a Labiatae Juss., nom. cons. su: Aegiphilaceae Raf., Chloanthaceae Hutch., Dicrastylidaceae J.Drumm. ex Harv., nom. nud., Menthaceae Burnett, Nepetaceae Bercht. & J.Presl, Salazariaceae F.A.Barkley, Scutellariaceae Döll, Symphoremataceae Wight, Viticaceae Juss.. [3]

Swójba je rozčłonkowana do sydom podswójbow.

Z 63 rodami a 1210 družinami

Ze 105 rodami a 3675 družinami. Tu je jenož wuběrk. Hlej Nepetoideae:

Ze 24 rodami a 1115 družinami

Z pjeć rodami a 380 družinami

  • Scutellaria: wokoło z 360 družinami

Ze 16 rodami a 317 družinami

  • Hemigenia: wokoło z 50 družinami
  • Pityrodia: wokoło z 45 družinami
  • Prostanthera: wokoło ze 100 družinami

Z 3 rodami a 27 družinami

  • Symphorema

Z 10 rodami a 376 - 526 družinami

  • Premna: wokoło z 200 družinami
  • Vitex: wokoło z 250 družinami, přikład:
    • Vitex agnus-castus.

Fylogenetiska klasifikacija

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Fylogenetiska klasifikacija

  • Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica Serbska, Budyšin (1927)
  • Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
  • Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)

« Cycawkowe rostliny » w druhich projektach Wikimedije:

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije