Sakska

Sakska
Wopon	Chorhoj
Zakładne daty
stolica	Drježdźany
přestrjeń	18.414 km²
wobydlerstwo	4.089.467 (31. dec 2023)
hustosć wobydlerstwa	222 wob. na km²
oficialne websydło	sachsen.de
Politika
ministerski prezident	Michael Kretschmer (CDU)
knježace strony	CDU, Z90/Zeleni a SPD
strony w parlamenće; (120 sydłow)	CDU 41; AfD 40; BSW 15; SPD 10; Zwjazk 90/Zeleni 7; Lěwica 6; Swobodni wolerjo 1
poslednje wólby	1. septembra 2024
přichodne wólby	2029
Zastupjerjo w; Zwjazkowej radźe	4
	karta
	Karta

51.0513.733333333333

Koordinaty: 51° 3′ S, 13° 44′ W

Sakska (němsce Sachsen) je zwjazkowy kraj na wuchodźe Němskeje. Hłowne město su Drježdźany, po ličbje wobydlerjow najwjetše pak Lipsk. Kaž hižo za čas Weimarskeje republiki mjenuje so Sakska oficielnje „swobodny stat“.

Z něhdźe štyrjomi milionami wobydlerjow a přestrjenju wot 18.400 km² steji Sakska mjez 16 němskimi zwjazkowymi krajemi na srjedźnym městnje.

Stawizniske jadro Sakskeho kurwjerchowstwa (wot 1806: kralestwa) bě w 10. lětstotku we wot Serbow wobsydlenym kraju załožene Mišnjanske markhrabinstwo.

Jako jedyn z pjeć krajow na teritoriju Němskeje demokratiskeje republiki bu Sakska w lěće 1952 do wobwodow rozdźěleny. Po znowazjednoćenju lěta 1990 stwori so z něhdyšeju wobwodow Kamjenica a Drježdźany, najwjetšeho dźěla Lipšćanskeho a južneho dźěla Choćebuskeho wobwoda znowa kraj Sakska, kotryž so wot wokrjesneje reformy lěta 2008 do 10 wokrjesow a třoch bjezwokrjesnych městow rozrjaduje.

Geografija

Sakska leži na juhowuchodźe Němskeje w srjedźnej Europje. Mjezuje z Braniborskej na sewjeru, z Pólskej na wuchodźe, z Čěskej na juhu, z Bayerskej na juhozapadźe, z Durinskej na zapadźe a ze Saksko-Anhaltskej na sewjerozapadźe. Najwyša hora Sakskeje je Šmrěčnik, kotryž so w Rudnych horach blisko čěskeje hranicy namaka. Tež zwonka sakskich mjezow je Sakska Šwica při Łobju znata jako woblubowane wulětnišćo.

Wuchodny dźěl Sakskeje słuša k Hornjej Łužicy.

Rěki

Slědowace rěki so ze Sakskeje dótkaja abo přez Saksku běža:

Čorny Halštrow
Plesna (Pleiße)
Běły Halštrow
Sapawa (Zschopau)

Města

Tři najwjetše města Sakskeje a zdobom jeničke wulkoměsta su Lipsk, Drježdźany a Kamjenica. Dalše města z wjace hač 50.000 wobydlerjemi su Šwikawa, Pławno a Zhorjelc.

Najwjetše města Sakskeje su:

město	wobydlerstwo (2023)^[1]
Lipsk	619.879
Drježdźany	566.222
Kamjenica	250.681
Šwikawa	87.593
Pławno	65.218
Zhorjelc	56.694
Freiberg	41.045
Freital	39.477
Pěrno	39.303
Budyšin	38.039

Dalše přispomnjenja hódne města w Sakskej su:

Aue
Běła Woda
Biskopicy
Borno
Doblin (Döbeln)
Eilenburg
Grima
Hłomač (Lommatzsch)

Połčnica
Rózbork
Rychbach
Torhow (Torgau)
Wojerecy
Worcyn (Wurzen)
Woseč (Oschatz)
Wulki Hojn (Großenhain)
Žitawa

Politika

Wot znowazałoženja Sakskeje lěta 1990 knježi w zwjazkowym kraju CDU we wšelakorych konstelacijach. Hač do lěta 2004 móžeše sama knježerstwo tworić, 2004–09 knježeše we „wulkej koaliciji“ ze SPD, 2009–14 hromadźe z FDP a wot nazymy 2014 znowa ze SPD. Dotalni ministerscy prezidenća Sakskeje běchu Kurt Biedenkopf (1990–2002), Georg Milbradt (2002–08), Stanisław Tilich (2008–17) a Michael Kretschmer (wot 2017). Tuchwilne knježerstwo Sakskeje je kabinet Kretschmer II.

Krajny sejm

We wosmym sakskim krajnym sejmje je sydom stronow zastupjene: CDU, AfD, BSW, SPD, Zwjazk 90/Zeleni, Lěwica a Swobodni wolerjo. Wone wobsadźa cyłkownje 120 sydłow w parlamenće. Poslednje wólby běchu dnja 1. septembra 2024; přichodne budu w lěće 2029.

Wot 2009 do 2014 knježeše koalicija z CDU a FDP pod ministerskim prezidentom Stanisławom Tilichom. Po wotchada FDP z krajneho sejma stej CDU a SPD koaliciske zrěčenje podpisałoj. Hižo mjez 2004 a 2009 knježeše w Sakskej tak mjenowana wulka koalicija. Po wólbach 2019 wutworichu CDU, Zwjazk 90/Zeleni a SPD prěni raz w Sakskej tak mjenowanu kenijasku koaliciju (po barbach chorhoje) z ministerskim prezidentom Michaelom Kretschmerom.