Jan Bohuwěr Mučink
Jan Bohuwěr Mučink (němsce Johann Traugott Mutschink; * 12. decembra 1821 w Njechanju, † 24. januara 1904 w Zemicach) bě serbski ludowy spisowaćel, wučer a domiznowědnik. Słušaše srjedź 19. lětstotka k załožerjam swětneje serbskeje wuměłstwoweje prozy a pisaše pod pseudonymom „Horisław“.
Žiwjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Narodźi so w Njechanju pola Lubija jako syn chěžkarja a nadróžneho dźěłaćerja Jana Mučinka a jeho mandźelskeje Hańže, rodźeneje Eiseltec. Po ludowej šuli w Dažinje, hdźež bě Korla Awgust Mosak-Kłosopólski jeho sobušuler, móžeše so z chudych wobstejnosćach pochadźacy Mučink z podpěru sakskeho knježerstwa wot lěta 1839 při Krajnostawskim wučerskim seminarje w Budyšinje wukubłać dać. Tam bě w samsnej šulerskej generaciji kaž na přikład Korla Awgust Kocor, Michał Domaška, Jan Wjela-Radyserb, Michał Rostok a Jan Bartko. Po zakónčenju seminara dósta wot lěta 1842 najprjedy městna jako pomocny wučer w Klukšu, Barće, Bolborcach a Njeswačidle. 1845 sta so z wučerjom noweje šule w Zemicach. Po 45-lětnej dźěławosći jako Zemičanski wučer poda so 1890 na wuměnk. Wón bu pochowany na pohrjebnišću w Zemicach-Tumicach po boku swojeje mandźelskeje Juliany Luisy, rodź. Dammec (1835–1898).
Roman Herta Bohumile Šretroveje z lěta 1965 tematizuje mjez druhim wuske přećelstwo mjez Janom Bohuwěrom Mučinkom a Hertu Wićazec.
Skutkowanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Mučink słuša k aktiwnym młodym serbskim wučerjam doby narodneho wozrodźenja. W lěće 1843 jima so Mučink k prěnjemu razej słowo w nowinach a podpěraše w nastawku serbske narodne hibanje, kotremuž porokowachu němscy liberalisća pozdatne panslawistiske prócowanja k lěpšemu Ruskeje. W swojej replice mjenowaše město toho zbudźenje serbskeje kultury jako zaměr hibanja. W lěće 1847 słušeše k załoženskim čłonam Maćicy Serbskeje. W rewoluciskimaj lětomaj 1848 a 1849 skutkowaše jako zapisowar burskeju towarstwow w Njezdašecach a Stachowje. Dla swojeho 1849 wozjewjeneho pisma „Ribowčenjo abo politiske powědančko z nětčišich časow“ steješe pod wobkedźbowanjom sakskich zarjadow dla „sylnych demokratiskich tendencow“. 1850 wozjewi so dalše powědančko „Hród na Zhorjelskej horje Landskrónje“, kotrež so runje tak ze strony wyšnosće kritizowaše, na čož namołwichu jeho k zdźerženju za powołanje wučerja trěbneje loyality a neutrality.
Tomu sćěhujo wozjewješe Mučink w slědowacych lětach w němskich nowinach kaž „Sächsischer Erzähler“ abo „Gebirgsfreund“ mnoholičbne powědančka, basnje, jězbne rozprawy a nastawki, kotrež mějachu jako temy předewšěm přirodne podawki, ratarstwo, zahrodnistwo a pčołarstwo. Nimo toho pisaše přinoški wo stawiznach serbskeho ludu a předstaješe serbske wosobiny.
1856 załoži so w Zemicach po Mučinkowym namjeće pčołarske towarstwo.
Dźensa je w Zemicach-Tumicach dróha po Mučinku pomjenowana.
Žórle
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Jan Šołta: Mučink, Jan Bohuwěr. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 396sl.
- Jörg Nadolny: Pisaše a wozjewješe bjez přestawki. W: Serbskich Nowinach, 17. septembra 2021 (Předźenak), str. 2
Wotkaz
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Pětr Kunca: Krótkobiografija na stronach Sakskeje biografije (hsb.)