Handrij Zejler
Handrij Zejler (němsce Andreas Seiler; * 1. februara 1804 w Słonej Boršći; † 15. oktobra 1872 we Łazu) bě basnik serbskeho narodneho wozrodźenja a ewangelski farar.
Žiwjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Handrij Zejler narodźi so 1. februara 1804 w Słonej Boršći (dźensa Zejlerjowa čo. 6),[1] dźensnišim měšćanskim dźělu Budyšina. Handrij, prěnje dźěćo žiwnosćerja a studnjerja Jana Zejlerja (1767–1844) a jeho mandźelskeje Marje, rodź. Běrkec ze Sokolcy (1773–1847),[2] wopytowaše ludowu šulu w Bolborcach a Wulkim Wjelkowje a mjez 1818 a 1825 gymnazij w Budyšinje. Měješe młódšej sotru a bratra, Marju (* 1805) a Jana Michała (* 1806).
Katolski biskop Franc Jurij Lok zmóžni Zejlerjej studij při Lipšćanskej uniwersiće, hdźež studowaše wot 1825 do 1829 ewangelsku teologiju. W lěće 1826 załoži zhromadnje z Krygarjom rukopisny studentski časopis Serska Nowina. W tutej wozjewi Zejler 1827 prěni króć baseń Na sersku Łužicu – dźensnišu serbsku hymnu. W Lipsku zezna tež serbiskeho basnika a załožerja nowoserbiskeje literatury Simu Milutinovića.[3]
Po nawróće do Łužicy w lěće 1830 bě najprjedy pomocny prědar a wot 1832 diakon w Klukšanskej cyrkwi a wot 1835 hač do swojeje smjerće w lěće 1872 z fararjom we Łazowskej wosadźe. Tam natwari a spěchowaše serbske towaršnostne žiwjenje.
Handrij Zejler bu na Łazowskim kěrchowje pochowany. Na torhošću před cyrkwju stajichu jemu w lěće 1931 pomnik. Dalši pomnik nadeńdźe so w jeho ródnej Słonej Boršći. We woběmaj wsomaj je so dróha po Zejlerju pomjenowała.
Hromadźe z mandźelskej Hanu (rodź. Krawcec, * 1815, † 16. měrca 1866) měještaj dwě dźowce, Madlenu Hilžu (1855–1915) a Marju Olgu (1857–1928). Po smjerći nana w lěće 1872 wopušćištej wonej swoju łužisku domiznu.[4]
Skutkowanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Zejler płaći jako załožer moderneho serbskeho basnistwa. Nimo toho bě wón wudawaćel wšelakorych serbskich časopisow (n.př. Tydźenskeje Nowiny zhromadnje z Janom Arnoštom Smolerjom) a serbskeje gramatiki. 1847 bě Zejler sobuzałožer Maćicy Serbskeje.
Myto Zejlerja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wot lěta 2014 spožči sakske statne knježerstwo kóžde druhe lěto po Handriju Zejlerju pomjenowane myto za wosebite zasłužby na polu serbskeje, wosebje hornjoserbskeje, rěče.
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Kito Lorenc (wudawaćel): Sorbisches Lesebuch. Serbska čitanka. Lipsk 1981.
- Lucija Hajnec: Zejler, Handrij. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 642ff.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Alfons Wićaz: Wot dźěsći wo Handriju Zejlerju zhoniła. W Serbskich Nowinach, 31. julija 2008, str. 4
- ↑ Křćenske knihi Budyskeje katolskeje wosady; zapisk 11/1804
- ↑ Mićo Cvijetić: Serbsko-serbiska literarna a kulturna wzajomnosć. In: Rozhlad 2001.
- ↑ Trudla Malinkowa: Row Handrija Zejlerja we Łazu. W Rozhledźe 7/8 2018, str. 25–31
Wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Handrij Zejler – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
- Zhromadźene spisy Handrija Zejlerja na hornjoserbsce.de (digitalne wudaće historiskeje štyrizwjazkoweje zběrki)
- Rukopis xyz – Serbska antologija, dokónčena wot Handrija Zejlerja. Wokoło 1840 (digitalizat)