Bluń
| |||||
| gmejna: | Halštrowska Hola | ||||
| zagmejnowanje: | 1995 | ||||
| wobydlerstwo: | 414 (31. decembra 2016)[1] | ||||
| wysokosć: | 113 metrow n.m.hł. | ||||
51.52514.227222222222113
| |||||
| póstowe čisło: | 02979 | ||||
| předwólba: | 03564 | ||||
| wotwodźene słowa: |
| ||||
 Blunjanska ewangelska cyrkej | |||||
wikidata: Bluń (Q18672390)
| |||||
Bluń (němsce Bluno, 1938–45 Blunau) je srjedźołužiska wjes ze 414 wobydlerjemi[2] w samym sewjeru Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1995 ke gmejnje Halštrowska Hola.
Geografija
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Holanska wjes Bluń leži w lědma hórkatej nižinje w samym sewjeru Hornjeje Łužicy, wšak wotpowěduje sewjerna mjeza wjesnych honow zdobom hranicy k Delnjej Łužicy a Braniborskej. Łužiska wuhroda, přirodna hranica mjez Łužicomaj, běži sewjernje wsy w zapado-wuchodnym směrje. W južnej połojcy Blunjanskeho teritorija, w 20. lětstotka za brunicowu jamu Sprjewiny doł wotbagrowanej, so dźensa wulkej jězoraj namakataj, a to Južny Blunjanski jězor na zapadźe a Zabrodski jězor na wuchodźe. Bjezposrědnje za braniborskej hranicu započina so wudobywanišćo jamy Wjelcej-juh.
Susodne wsy su Zabrod na wuchodźe, Bjezdowy za Blunjanskim jězorom na juhozapadźe a Prožym na braniborskej stronje na sewjerozapadźe. Něhdy tři kilometry sewjernje Blunja ležaca industrijowa gmejna Gozdź bu w lěće 2006 w zwisku z rozšěrjenjom jamy Wjelcej-juh rozpušćena.
Stawizny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wjes naspomni so k prěnjemu razej w lěće 1401 jako Blunde. Prěnjotnje steješe drje na druhim městnje, na čož pokaza stare ležownostne mjeno Stara Wjas při zahonskej hranicy mjez Blunjom a Zabrodom.
W lěće 1989 wottorhachu jednotliwy statok z třomi wobydlerjemi dla rozšěrjenja brunicoweje jamy Sprjewiny doł.
Hač do lěta 1995 běše Bluń samostatna gmejna, potom zjednoći so z Ptačecami, Lejnom, Bjezdowami, Narćom, Nowej Łuku, Zabrodom a Židźinom do noweje wulkogmejny Halštrowska hola.
Wobydlerstwo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]| Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011[3] | Bluń | gmejna |
|---|---|---|
| ličba wobydlerjow | 456 | 3705 |
| ličba domjacnosćow | 189 | 1494 |
| wosoby na domjacnosć | 2,4 | 2,5 |
| swójby | 147 | 1226 |
| bydlenske twarjenja | 135 | 1148 |
| bydlenska přestrjeń na wosobu (m²) | 43,3 | 43,6 |
| přerězna staroba w lětach | 45,8 | 45,9 |
| kwocient młodostnycha | 19 | 20 |
| kwocient starychb | 29 | 29 |
| podźěl prózdne stejacych bydlenjow | 4,2 % | 4,9 % |
| a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 | ||
Po Mukowej statistice měješe Bluń we 1880tych lětach 488 wobydlerjow, mjez nimi 481 Serbow (99 %) a jenož sydmjo Němcy.[4] W cyłej wosadźe chodźachu tehdy 1241 wosadnych k serbskej a jenož 31 k němskej spowědźi.[5] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot hišće 71,3 %.[6]
Hač do lěta 1670 chodźachu Blunjenjo do Wojerowskeje cyrkwje. Po twarje Blunjanskeho Božeho domu słušeše tutón jako filiala dale k Wojerowskej ewangelskej wosadźe. Dźensa wobsteji samostatna Blunjanska wosada, ke kotrejž słušatej tež susodnej wjesce Zabrod a Bjezdowy.
W lěće 1956 nošeše wot cyłkownje 314 Blunjanskich žonow hišće 132 serbsku narodnu drastu po Wojerowskim wašnju. Z nich bě 13 niže 24 lět, najmłódša nošerka měješe 20 lět.[7]
Infrastruktura
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Přez Bluń wjedźe wot časa swojeho zapołoženja dla pokročowaceje brunicoweje jamy zwjazkowa dróha 156 (Rań–Běła Woda). Wjesne dróhi do susodnych Bjezdowow, Židźinoho a na Hory kaž tež železniska čara z Wojerec do Nowych Wikow su so runje tak přez brunicowe jamy zhubili.
Wosobiny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Bohusław Awgust Ból (1770–1843), superintendent, spěchowar wjesneho šulstwa; rodźeny w Blunju
- Helmut Kurjo (1935–2023), ludowy wuměłc a braška
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Lotar Balko: Bluń – serbska wjes při Łužiskim hraničnym nasypje. W Rozhledźe 11/1995 [45], str. 402–407
- ↑ staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola
- ↑ staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola
- ↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Halštrowska Hola (němsce)
- ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 89. → wšě wjeski
- ↑ Arnošt Muka: Statistika Łužiskich Serbow. Wobličenje a wopisanje hornjo- a delnjo-łužiskeho Serbowstwa w lětach 1880–1885. Budyšin 1884–86, str. 177
- ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 249. [561 wobydlerjow, z nich 234 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 86 z pasiwnymi, 80 serbskich dźěći a młodostnych, 161 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
- ↑ Erich Krawc: Serbske narodne drasty. Drasta Serbow wokoło Wojerec. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1959, str. 10
Wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Commons: Bluń – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow- Bluń w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
- Dohlad do Blunjanskeje serbšćiny
