Bluń

**Bluń**
Bluno
	Połoženje Blunja na karće Hornjeje Łužicy
	Połoženje Blunja na karće Hornjeje Łužicy
gmejna:	Halštrowska Hola
zagmejnowanje:	1995
wobydlerstwo:	414 (31. decembra 2016)
wysokosć:	113 metrow n.m.hł.
	51.52514.227222222222113 Koordinaty: 51° 31′ 30″ S, 14° 13′ 38″ W
póstowe čisło:	02979
předwólba:	03564
	wobydler/ka:; Blunjan/-ka
	adjektiw:; Blunjanski
	skłonowanje:; Blunja, Blunjej, Bluń, Blunjom, w Blunju
	Blunjanska ewangelska cyrkej Blunjanska ewangelska cyrkej
	wikidata: Bluń (Q18672390)

Bluń (němsce Bluno, 1938–45 Blunau) je srjedźołužiska wjes ze 414 wobydlerjemi^[2] w samym sewjeru Budyskeho wokrjesa, kotraž słuša wot lěta 1995 ke gmejnje Halštrowska Hola.

Geografija

Holanska wjes Bluń leži w lědma hórkatej nižinje w samym sewjeru Hornjeje Łužicy, wšak wotpowěduje sewjerna mjeza wjesnych honow zdobom hranicy k Delnjej Łužicy a Braniborskej. Łužiska wuhroda, přirodna hranica mjez Łužicomaj, běži sewjernje wsy w zapado-wuchodnym směrje. W južnej połojcy Blunjanskeho teritorija, w 20. lětstotka za brunicowu jamu Sprjewiny doł wotbagrowanej, so dźensa wulkej jězoraj namakataj, a to Južny Blunjanski jězor na zapadźe a Zabrodski jězor na wuchodźe. Bjezposrědnje za braniborskej hranicu započina so wudobywanišćo jamy Wjelcej-juh.

Susodne wsy su Zabrod na wuchodźe, Bjezdowy za Blunjanskim jězorom na juhozapadźe a Prožym na braniborskej stronje na sewjerozapadźe. Něhdy tři kilometry sewjernje Blunja ležaca industrijowa gmejna Gozdź bu w lěće 2006 w zwisku z rozšěrjenjom jamy Wjelcej-juh rozpušćena.

Stawizny

Wjes naspomni so k prěnjemu razej w lěće 1401 jako Blunde. Prěnjotnje steješe drje na druhim městnje, na čož pokaza stare ležownostne mjeno Stara Wjas při zahonskej hranicy mjez Blunjom a Zabrodom.

W lěće 1989 wottorhachu jednotliwy statok z třomi wobydlerjemi dla rozšěrjenja brunicoweje jamy Sprjewiny doł.

Hač do lěta 1995 běše Bluń samostatna gmejna, potom zjednoći so z Ptačecami, Lejnom, Bjezdowami, Narćom, Nowej Łuku, Zabrodom a Židźinom do noweje wulkogmejny Halštrowska hola.

Wobydlerstwo

Podaća po cencusu 2011; staw: 9.5.2011^[3]	Bluń	gmejna
ličba wobydlerjow	456	3705
ličba domjacnosćow	189	1494
wosoby na domjacnosć	2,4	2,5
swójby	147	1226
bydlenske twarjenja	135	1148
bydlenska přestrjeń na wosobu (m²)	43,3	43,6
přerězna staroba w lětach	45,8	45,9
kwocient młodostnych^a	19	20
kwocient starych^b	29	29
podźěl prózdne stejacych bydlenjow	4,2 %	4,9 %
a: poměr ličby wosobow pod 18 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65 b: poměr ličby wosobow nad 65 lětami k 100 wosobam mjez 18 a 65

Po Mukowej statistice měješe Bluń we 1880tych lětach 488 wobydlerjow, mjez nimi 481 Serbow (99 %) a jenož sydmjo Němcy.^[4] W cyłej wosadźe chodźachu tehdy 1241 wosadnych k serbskej a jenož 31 k němskej spowědźi.^[5] Arnošt Černik zwěsći 1956 serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot hišće 71,3 %.^[6]

Hač do lěta 1670 chodźachu Blunjenjo do Wojerowskeje cyrkwje. Po twarje Blunjanskeho Božeho domu słušeše tutón jako filiala dale k Wojerowskej ewangelskej wosadźe. Dźensa wobsteji samostatna Blunjanska wosada, ke kotrejž słušatej tež susodnej wjesce Zabrod a Bjezdowy.

W lěće 1956 nošeše wot cyłkownje 314 Blunjanskich žonow hišće 132 serbsku narodnu drastu po Wojerowskim wašnju. Z nich bě 13 niže 24 lět, najmłódša nošerka měješe 20 lět.^[7]

Infrastruktura

Přez Bluń wjedźe wot časa swojeho zapołoženja dla pokročowaceje brunicoweje jamy zwjazkowa dróha 156 (Rań–Běła Woda). Wjesne dróhi do susodnych Bjezdowow, Židźinoho a na Hory kaž tež železniska čara z Wojerec do Nowych Wikow su so runje tak přez brunicowe jamy zhubili.

Wosobiny

Bohusław Awgust Ból (1770–1843), superintendent, spěchowar wjesneho šulstwa; rodźeny w Blunju
Helmut Kurjo (1935–2023), ludowy wuměłc a braška

Žórła

Lotar Balko: Bluń – serbska wjes při Łužiskim hraničnym nasypje. W Rozhledźe 11/1995 [45], str. 402–407

↑ staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola
↑ staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola
↑ Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Halštrowska Hola (němsce)
↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 89. → wšě wjeski
↑ Arnošt Muka: Statistika Łužiskich Serbow. Wobličenje a wopisanje hornjo- a delnjo-łužiskeho Serbowstwa w lětach 1880–1885. Budyšin 1884–86, str. 177
↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 249. [561 wobydlerjow, z nich 234 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 86 z pasiwnymi, 80 serbskich dźěći a młodostnych, 161 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
↑ Erich Krawc: Serbske narodne drasty. Drasta Serbow wokoło Wojerec. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1959, str. 10

Wotkazy

Commons: Bluń – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Bluń w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
Dohlad do Blunjanskeje serbšćiny

Gmejnske dźěle Halštrowskeje hole

[1] staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola

[2] staw: 31. decembra 2016; Podaća gmejnskeho zarjada Halštrowska Hola

[3] Statistiski krajny zarjad Sakskeje: gmejna Halštrowska Hola (němsce)

[4] Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954, str. 89. → wšě wjeski

[5] Arnošt Muka: Statistika Łužiskich Serbow. Wobličenje a wopisanje hornjo- a delnjo-łužiskeho Serbowstwa w lětach 1880–1885. Budyšin 1884–86, str. 177

[6] Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995, str. 249. [561 wobydlerjow, z nich 234 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 86 z pasiwnymi, 80 serbskich dźěći a młodostnych, 161 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

[7] Erich Krawc: Serbske narodne drasty. Drasta Serbow wokoło Wojerec. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1959, str. 10

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]