Wulki mak
| |
| Wulki mak (Papaver rhoeas) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eudikotyledoneny | |
| rjad: | (Ranunculales) |
| swójba: | Makowe rostliny (Papaveraceae) |
| podswójba: | Papaveroideae |
| ród: | Mak[1][2] (Papaver) |
| družina: | Wulki mak[3] |
| wědomostne mjeno | |
| Papaver rhoeas | |
| L. | |
Wulki mak[3] (Papaver rhoeas) je rostlina ze swójby makowych rostlinow. Dalše ludowe mjena su: dźiwi mak[3], kuklinka, smažnička, kokula, pólny mak[3].
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wulki mak je jednolětna, přilěhawje abo wotstejace kosmata rostlina, kotraž docpěwa wysokosć wot 70 cm (30-90 cm) a šěrokosć wot 30 cm. Cyła rostlina wobsahuje běłu mlóčnu mězu.
Stołpiki su zrunane.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Swětłozelene łopjena su podołhojte, pjerkojte ze zubatymi wotrězkami, delnje su stołpikojće šwižnjene, hornje su sedźace.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wón kćěje wot meje hač do julije. Škličkojte kćenja su na kóncu stejace, čerwjene, docpěwaja šěrokosć wot 5 hač do 8 (10) cm. 2 zelenje keluškowej łopješce stej seršćate kosmate chětře padnjace. 4 šarlachčerwjene kćenjowe łopješka docpěwaja dołhosć wot 4 cm a maja čorny blak na spódku kwěta. Kćenja su typiske próškowe kwěty bjez nektara. Nadbytk próška přiwabjuje insekty za wopróšenje.
Sorty Shirley-serije maja kćenja w sćěhowacych barbach: čerwjene, róžojte, běłe abo samo dwubarbne.
Sorta 'Mother of Pearl' ma šěre, róžojte abo módrowioletne kćenja.
Eksistuja tež sorty z pjelnjenymi kćenjemi.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płód je naha, kulojta tobołka, kotraž docpěwa dołhosć mjezy 1 a 2 cm a je jedyn abo dwaj razaj tak dołhi kaž šěroki. Symjenja su małe, jěrchenkoformowe, ćmowobrune. Symjenja buchu z pomocu wětra rozšěrjene.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wón rosće na žitnych polach, smjećišćach, pućowych kromach, terenach dwórnišćow. Preferuje lětoćopłe, zwjetša wapnite hlinowe pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wulki mak je nimale swětodaloko rozšěrjeny.
Substancy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina wobsahuje isochinolin-alkaloidy. W kćenju nimo anthocyanow su sliny.
Podobne družiny
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Eksistuja někotre podobne družiny:
- Sywny mak (Papaver dubium) ma kćenjowe łopješka z dołhosću wot 1-2 cm.
- Přeměnity mak (Papaver hybridum) ma seršćaty, jejkojty abo kulojty płód; rosće rědko na hlinjanych a pěskowych pódach.
- Mały mak (Papaver argemone) rosće na małowapnite pódach, žitnych polach a pěskowych pódach.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 245.
- ↑ W internetowym słowniku: Mohn
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 W internetowym słowniku: Klatschmohn
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, strona 632 (němsce)
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 106 (němsce)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, stronje 110-111 (němsce)
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwjazk, ISBN 3-411-12023-1, strona 198 (němsce)
- Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 148-149 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 18 (němsce)
- Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
- Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- natur-lexikon.com (němsce)