Wulki mak

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Wulki mak
Wulki mak (Papaver rhoeas)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Eudikotyledoneny
rjad: (Ranunculales)
swójba: Makowe rostliny (Papaveraceae)
podswójba: Papaveroideae
ród: Mak[1][2] (Papaver)
družina: Wulki mak[3]
wědomostne mjeno
Papaver rhoeas
L.
Wobdźěłać
p  d  w

Wulki mak[3] (Papaver rhoeas) je rostlina ze swójby makowych rostlinow. Dalše ludowe mjena su: dźiwi mak[3], kuklinka, smažnička, kokula, pólny mak[3].

Makowišćo
Makowe kćenje
Makowe kćenje
Ilustracija

Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wulki mak je jednolětna, přilěhawje abo wotstejace kosmata rostlina, kotraž docpěwa wysokosć wot 70 cm (30-90 cm) a šěrokosć wot 30 cm. Cyła rostlina wobsahuje běłu mlóčnu mězu.

Stołpiki su zrunane.

Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Swětłozelene łopjena su podołhojte, pjerkojte ze zubatymi wotrězkami, delnje su stołpikojće šwižnjene, hornje su sedźace.

Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wón kćěje wot meje hač do julije. Škličkojte kćenja su na kóncu stejace, čerwjene, docpěwaja šěrokosć wot 5 hač do 8 (10) cm. 2 zelenje keluškowej łopješce stej seršćate kosmate chětře padnjace. 4 šarlachčerwjene kćenjowe łopješka docpěwaja dołhosć wot 4 cm a maja čorny blak na spódku kwěta. Kćenja su typiske próškowe kwěty bjez nektara. Nadbytk próška přiwabjuje insekty za wopróšenje.

Sorty Shirley-serije maja kćenja w sćěhowacych barbach: čerwjene, róžojte, běłe abo samo dwubarbne.

Sorta 'Mother of Pearl' ma šěre, róžojte abo módrowioletne kćenja.

Eksistuja tež sorty z pjelnjenymi kćenjemi.

Płody[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Płód je naha, kulojta tobołka, kotraž docpěwa dołhosć mjezy 1 a 2 cm a je jedyn abo dwaj razaj tak dołhi kaž šěroki. Symjenja su małe, jěrchenkoformowe, ćmowobrune. Symjenja buchu z pomocu wětra rozšěrjene.

Stejnišćo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wón rosće na žitnych polach, smjećišćach, pućowych kromach, terenach dwórnišćow. Preferuje lětoćopłe, zwjetša wapnite hlinowe pódy.

Rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Wulki mak je nimale swětodaloko rozšěrjeny.

Substancy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Rostlina wobsahuje isochinolin-alkaloidy. W kćenju nimo anthocyanow su sliny.

Podobne družiny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Eksistuja někotre podobne družiny:

  • Sywny mak (Papaver dubium) ma kćenjowe łopješka z dołhosću wot 1-2 cm.
  • Přeměnity mak (Papaver hybridum) ma seršćaty, jejkojty abo kulojty płód; rosće rědko na hlinjanych a pěskowych pódach.
  • Mały mak (Papaver argemone) rosće na małowapnite pódach, žitnych polach a pěskowych pódach.

Nóžki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 245.
  2. W internetowym słowniku: Mohn
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 W internetowym słowniku: Klatschmohn

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Botanica, Einjährige und mehrjährige Pflanzen, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4469-1, strona 632 (němsce)
  • GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 106 (němsce)
  • GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, stronje 110-111 (němsce)
  • Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwjazk, ISBN 3-411-12023-1, strona 198 (němsce)
  • Seidel/Eisenreich: BLV Bestimmungsbuch Blütenpflanzen, ISBN 3-405-13557-5, stronje 148-149 (němsce)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 18 (němsce)
  • Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
  • Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
  • Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)

Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Commons
Commons
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije