Wšědna jaseń

Wšědna jaseń

Wšědna jaseń (Fraxinus excelsior)
systematika
Domena	Eukaryoty
Swět	Rostlinstwo
	Asteridy Euasteridy I
rjad:	(Lamiales)
swójba:	Wolijowcowe rostliny (Oleaceae)
ród:	Jaseń (Fraxinus)
družina:	Wšědna jaseń
wědomostne mjeno
Fraxinus excelsior
L.
Škitny status
Kategorija wohroženja (ČKwd) EX EW CR EN VU NT LC Kategorija: nišeho rizika

Wšědna jaseń (Fraxinus excelsior) je štom ze swójby wolijowcow (Oleaceae).

Wopis

Wšědna jaseń je štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 10 hač do 40 m.

Łopjena

Jeje zymske pupki su načorń pjelsćate.

Łopjena su přećiwostejne, njeporowje pjerite z 9 hač 15 zubatymi łopješkami.

Kćenja

Kćěje wot apryla hač do meje. W pakićach stejace mnoholičbne kćenja so před łopjenami jewja. Kćenja nimaja kćenjowy přikrywny kelušk.

Płody

Wisace płody dołhosć wot 5 cm docpěwaja a jednobóčne křidła njesu.

Stejnišćo

Rosće w niwowych, wudrjeńcowych a měšanych lěsach, na rěčkach, rěkach, skałach a kamjentnych zwisach, na čerstwych abo włóžnych pódach, ale tež na sušišich stejnišćach.

Wobraza

• 

  Rjepik

• 

  Zymička

• 

  Fraxinus excelsior - Museum specimen

Mytologija

Po germanskej mytologiji wulka jaseń, swětowa jaseń "Yggdrasil" wot zemje hač do njebjeskeho wjelba.

Podobna družina

• Kćenjowa jaseń (Fraxinus ornus) njese wonjace, napadnjace, běłojte, pjerite kćenjowe promješka. Jeje łopjena wobsteja ze 7-9 łopješkow. Wona rosće w južnej Europje dźiwja a při nas w parkach.

Žórła

• Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 444 (němsce)
• Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 430 (němsce)
• Filip Rězak: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. L. A. Donnerhak, Budyšin 1920 (digitalizat). 

• Jurij Kral: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica Serbska, Budyšin 1927.

• Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1981 (online).