Jurij Brězan: Rozdźěl mjez wersijomaj
dodawk |
|||
Rjadka 1: | Rjadka 1: | ||
⚫ | |||
{{Infokašćik wosoby |
|||
⚫ | |||
| Mjeno = Jurij Brězan |
|||
⚫ | |||
| Wopisanje = |
|||
| datum narodźenja = {{Narodniny2|1916|6|9|df=haj}} |
|||
| ródna wjes = [[Worklecy]] |
|||
| datum zemrěća= {{Smjertny datum a staroba|2006|3|12|1916|6|9|df=haj}} |
|||
| městno zemrěća= [[Kamjenc]] |
|||
}} |
|||
⚫ | |||
'''Jurij Brězan''' (* [[9. junija]] [[1916]] we [[Worklecy|Worklecach]], † [[12. měrca]] [[2006]] w [[Kamjenc]]u) narodźi so jako syn skałarja a małoratarja a bě hornjoserbski spisowaćel. Hač do swojeje smjerće bydleše w [[Horni Hajnk|Hornim Hajnku]] blisko Worklec. |
|||
'''Jurij Brězan''' (* [[9. junija]] [[1916]] we [[Worklecy|Worklecach]], † [[12. měrca]] [[2006]] w [[Kamjenc]]u) bě najwuznamniši [[Serbja|serbski]] spisowaćel 20. lětstotka a płaći jako załožer serbskeje socialistiskeje literatury. Jeho knihi, kotrež pisaše [[hornjoserbšćina|hornjoserbsce]] a [[němčina|němsce]], přełožichu so do 25 rěčow. Brězan pisaše hłownje prozu, dramatiku a eseje. |
|||
⚫ | Wot 1927 do 1936 wopyta gymnazij. W lěće 1937 wupućowa do [[Praha|Prahi]]. Swoju maturu złoži w [[Toruń|Torunju]]. 1941 so Brězan do Łužicy wróći. Wot lěta 1942 do |
||
== Žiwjenje == |
|||
Wón narodźi so do swójby Worklečanskeho skałarja a małoratarja. |
|||
⚫ | Wot 1927 do 1936 wopyta gymnazij w [[Budyšin]]je a započa potom studij ludoweho hospodarstwa, z kotrehož bu pak 1936 wuzamknjeny. Hižo wot 1933 dźěłaše aktiwnje za [[Domowina|Domowinu]]. W lěće 1937 wupućowa do [[Praha|Prahi]]. Při nawróćenju do Łužicy so 1938 zaja a wosta hač do 1939 w jatbje. Swoju maturu złoži w [[Toruń|Torunju]]. 1941 so Brězan do Łužicy wróći. Wot lěta 1942 do 1944 běše w němskim wójsku a pozdźišo w ameriskej wójnskej jatbje. Wróćiwši so 1946 z wójnskeje jatby zastupi do [[SED]] zorganizowa dźěłowe brigady [[Serbska młodźina|serbskeje młodźiny]], mjez druhim na twarnišćach w [[Juhosłowjanska|Juhosłowjanskej]]. Hižo wot lěta 1949 dźěłaše jako swobodny spisowaćel. |
||
W lěće 1964 sta so z čłonom PEN-centra a 1965 Němskeje akademije wuměłstwow. Wot 1969 do 1989 bě z wicepředsydu Spisowaćelskeho zwjazka NDR. |
|||
Hač do swojeje smjerće bydleše w [[Horni Hajnk|Hornim Hajnku]] blisko Worklec. |
|||
== Myta == |
|||
Jurij Brězan słušeše k najznaćišim spisowaćelam Němskeje demokratiskeje republiki a dósta wjacore wysoke myta, mjez druhim [[Narodne myto Němskeje demokratiskeje republiki|Narodne myto]] (1951, 1964 a 1976), [[Myto Ćišinskeho]] (1962), Literarne myto Domowiny (1973), [[Rjad Karla Marxa]] (1974) a [[Wótčinski zasłužbny rjad]] (1966 a 1981). |
|||
== Twórby == |
== Twórby == |
||
Wjele z Brězanowych twórbow maja awtobiografiski raz. Najznaćiša z tutych twórbow je romanowa triologija wo [[Feliks Hanuš|Feliksu Hanušu]], kotraž wobsteji z třoch dźělow „Šuler“ (němsce ''Der Gymnasiast''), „Wučbne lěta“ ''(Semester der verlorenen Zeit)'' a „Zrałe lěta“ ''(Mannesjahre)''. Druhe twórby maja łužiske baje jako zakład, kaž na přikład knihi wo [[Krabat|Krabaće]]. |
|||
*''Do noweho časa'' (Zběrka basni, 1950) |
*''Do noweho časa'' (Zběrka basni, 1950) |
||
*''Prěnja brózda'' (1951) |
*''Prěnja brózda'' (1951) |
||
Rjadka 59: | Rjadka 64: | ||
*''Habakuk'' (2004) |
*''Habakuk'' (2004) |
||
== |
== Literatura == |
||
* {{Literatura | awtor=[[Dietrich Šołta|Dietrich Scholze]] | titul=Jurij Brězan – Leben und Werk | nakładnistwo=Domowina-Verlag | městno=Bautzen | lěto=2016 | ISBN=978-3-7420-2371-1 }} |
|||
== Žórło == |
|||
*Serbscy spisowaćeljo. Biografije a bibliografije. (1989) Wudawaćel: Koło serbskich spisowaćelow |
*Serbscy spisowaćeljo. Biografije a bibliografije. (1989) Wudawaćel: Koło serbskich spisowaćelow |
||
== Wotkazy == |
== Wotkazy == |
||
*[http://www.jurijbrezan.de/ Internetowa strona Jurja Brězana] {{ref-hsb}} {{ref-de}} |
*[http://www.jurijbrezan.de/indexsb.html Internetowa strona Jurja Brězana] {{ref-hsb}} {{ref-de}} |
||
{{Rq|biografija-zarodk|sources}} |
|||
{{DEFAULTSORT:Brězan, Jurij}} |
{{DEFAULTSORT:Brězan, Jurij}} |
||
Rjadka 75: | Rjadka 81: | ||
[[Kategorija:Wosoba (Worklecy)]] |
[[Kategorija:Wosoba (Worklecy)]] |
||
[[Kategorija:Wosoba (Budyšin)]] |
[[Kategorija:Wosoba (Budyšin)]] |
||
[[Kategorija:Literatura (20. lětstotk)]] |
|||
[[Kategorija:Literatura (21. lětstotk)]] |
|||
[[Kategorija:Awtor]] |
|||
[[Kategorija:Čłon SED]] |
Wersija wot 8. měrca 2016, 14:58
Jurij Brězan (* 9. junija 1916 we Worklecach, † 12. měrca 2006 w Kamjencu) bě najwuznamniši serbski spisowaćel 20. lětstotka a płaći jako załožer serbskeje socialistiskeje literatury. Jeho knihi, kotrež pisaše hornjoserbsce a němsce, přełožichu so do 25 rěčow. Brězan pisaše hłownje prozu, dramatiku a eseje.
Žiwjenje
Wón narodźi so do swójby Worklečanskeho skałarja a małoratarja.
Wot 1927 do 1936 wopyta gymnazij w Budyšinje a započa potom studij ludoweho hospodarstwa, z kotrehož bu pak 1936 wuzamknjeny. Hižo wot 1933 dźěłaše aktiwnje za Domowinu. W lěće 1937 wupućowa do Prahi. Při nawróćenju do Łužicy so 1938 zaja a wosta hač do 1939 w jatbje. Swoju maturu złoži w Torunju. 1941 so Brězan do Łužicy wróći. Wot lěta 1942 do 1944 běše w němskim wójsku a pozdźišo w ameriskej wójnskej jatbje. Wróćiwši so 1946 z wójnskeje jatby zastupi do SED zorganizowa dźěłowe brigady serbskeje młodźiny, mjez druhim na twarnišćach w Juhosłowjanskej. Hižo wot lěta 1949 dźěłaše jako swobodny spisowaćel.
W lěće 1964 sta so z čłonom PEN-centra a 1965 Němskeje akademije wuměłstwow. Wot 1969 do 1989 bě z wicepředsydu Spisowaćelskeho zwjazka NDR.
Hač do swojeje smjerće bydleše w Hornim Hajnku blisko Worklec.
Myta
Jurij Brězan słušeše k najznaćišim spisowaćelam Němskeje demokratiskeje republiki a dósta wjacore wysoke myta, mjez druhim Narodne myto (1951, 1964 a 1976), Myto Ćišinskeho (1962), Literarne myto Domowiny (1973), Rjad Karla Marxa (1974) a Wótčinski zasłužbny rjad (1966 a 1981).
Twórby
Wjele z Brězanowych twórbow maja awtobiografiski raz. Najznaćiša z tutych twórbow je romanowa triologija wo Feliksu Hanušu, kotraž wobsteji z třoch dźělow „Šuler“ (němsce Der Gymnasiast), „Wučbne lěta“ (Semester der verlorenen Zeit) a „Zrałe lěta“ (Mannesjahre). Druhe twórby maja łužiske baje jako zakład, kaž na přikład knihi wo Krabaće.
- Do noweho časa (Zběrka basni, 1950)
- Prěnja brózda (1951)
- Swĕt budże rjeńši (1951)
- Stara Jančowa (1952)
- Mjez Čornobohom a Błótami (1953)
- Wo jednorym žiwjenju (Filmowy scenari, 1955)
- Naš wšědny dźeń (zbĕrka basni, 1955)
- Po dróze a při dróze: zapiski pućowaceho (1955)
- Započatki (1956)
- Madlena a druhe powědančka a skicy (1958)
- Feliks Hanuš 1. - Šuler (1958)
- Christa – stawizny młodeje holcy (1958)
- Trix a woł Jonas (1959)
- Marja Jančowa: wobrazy ze žiwjenja serbskeho ludu (1960)
- Feliks Hanuš 2. - Wučbne lěta (1960)
- Robert a Sabina (1961)
- Kak je elefant do hribow šoł (1963)
- Feliks Hanuš 3. – Zrałe lěta (1964)
- Nawrót do Krakowa (1966)
- Wulke dyrdomdejstwa małeho kocora (1966)
- Čorny młyn (1968)
- Łužiske impresije (1972)
- Hajdanec dźěd a šerjenja (1975)
- Krabat (1976)
- Moja protyka (1979)
- Kamuški a skała (1981)
- Stary nan (1982)
- Psowe prózdniny (1985)
- Stara liška (1985)
- Módry konik Digidonk (1991)
- Moja archa Horni Hajnk (1992)
- Lijeńca (1992)
- Rifko – z dźenika dakla (1993)
- Hadrijan a Awgustina (1993)
- Krabat, druha kniha (1994)
- Braškowe powědanja (1994)
- Čitanka (1996)
- Salowčenjo (1997)
- Naš wuj z Ameriki (1997)
- Rozmyslenja a domyslenja (1998)
- Štwórtk, tři běrtlki na štyri (2000)
- Ze studnje lět (2001)
- Rokotowy kerk (2002)
- Habakuk (2004)
Literatura
- Dietrich Scholze: Jurij Brězan – Leben und Werk. Domowina-Verlag, Bautzen 2016, ISBN 978-3-7420-2371-1.
Žórło
- Serbscy spisowaćeljo. Biografije a bibliografije. (1989) Wudawaćel: Koło serbskich spisowaćelow
Wotkazy
- Internetowa strona Jurja Brězana (hsb.) (němsce)