Prawy muchownik

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Prawy muchownik
Prawy muchownik (Amelanchier ovalis)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Rosidy
Eurosidy I
rjad: (Rosales)
swójba: Róžowe rostliny (Rosaceae)
podswójba: (Spiraeoideae)
tribus: Pyreae
podtribus: Jadrješkosadowe rostliny (Pyrinae)
ród: Muchownik[1] (Amelanchier)
družina: Prawy muchownik
wědomostne mjeno
Amelanchier ovalis
Medik.
Wobdźěłać
p  d  w

Prawy muchownik (Amelanchier ovalis) je kerk ze swójby róžowych rostlinow.

Kćějacy prawy muchownik
Płody praweho muchownika
Habitus praweho muchownika

Synonym[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Amelanchier vulgaris (Moench)

Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Prawy muchownik je w lěće zeleny, sylnje rozhałuzowany, kulowaty kerk, kotryž docpěwa wysokosć wot 1 hač 3 m. Wutwori wuběžki.

Króna je husta.

Kerk so z jeho korjenjemi hłuboko do skalnych škałobow předobywaja.

Skora je oliwozelena hač bruna. Młode hałuzy su na spočatku běłowołmojće kosmate, ale so pozdźišo wobnaža. Zymske pupki su jejkojte, husto pjelsćojće kosmate a docpěwaja dołhosć wot 5 hač do 7 mm. Zdónk docpěwa tołstosć wot 6 cm.

Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Łopjency su owalne hač kulowate, wótro rězane, na hornim boku blědozelene a nahe, na delnim boku na spočatku nažołć, našěr abo naběl pjelsćojte, pozdźišo nahe a docpěwaja dołhosć wot 2 hač 4 cm (2,5-5 cm) a šěrokosć wot hač do 3 cm. Měnjate łopjena njesu 8 hač 15 mm dołhi stołpik. Jich nazymske barbjenje je oranžowe hač čerwjene.

Pódlanske łopjena su małke, třiróžkaće prynkojte a z łopjenowym stołpikom zrosćene.

Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Kćěje wot apryla hač meje (junija). Kćenja su pjećličbne, so před łopjenami jewja a steja po třoch hač po sedmjoch w zrunanych kićach. Krónowe łopješka su linealne, běłe abo nažołć běle, zwonka cybate, docpěwaja dołhosć wot 1,5 hač 2 cm a wostanu hač do zrałoty płodow. Keluch je pjelsćojće kosmaty. Keluškowe łopješka su wusko-třiróžkate a krótše hač wuske krónowe łopješka. Próškowe łopješka su dwaceći. Pjeć płodowych łopješkow je zdźěla ze sobu zrosćene, při čimž kóžde płodowe łopješko wobsahuje jedne symjo.

Płody[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Jabłukowe płody su dołho stołpikate, kulowate, kaž hróšatko wulke, zrałe čorne, namódreń zwobručowane a jědźne. Docpěwaja wulkosć wot 8 hač do 10 mm. Wone wot awgusta hač do septembra dozrawja. Jich wuschnjeny keluch je zwjetša wobroćeny.

Płody su prjedy z městnami jako narunanje za rózynki a rózynčki słužili. Wone so wot ptačkow, předewšěm wot dróznow žeru.

Stejnišćo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Rosće na skalach, skalnych wobkromach, w słónčnych dubowych a chójnowych lěsach. Ma radšo suche, bazowe, małowutkate, małohumusowe skalne a kamjentne pódy na dospołnje słónčnych, w lěće ćopłych, skalnych zwisach, w swětłych kerčinach a swětłych měšanych lěsach.

Často wustupuje hromadźe z kisalnikami, mnohokałačkatymi róžami, čećikatymi wišnjami, Prunus mahaleb) a brěčicami.

Rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Rostlina je w horinach srjedźneje a južneje Europy, w Alpach hač do wysokosćow wot 1800 (2000) m, w Małej Aziji a w sewjernej Africe rozšěrjena, při čimž na wuchod hač do Luxemburgskeje a sewjerowuchodnje hač do Pólskeje wustupuje.

Nóžki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. W internetowym słowniku: Felsenbirne

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5. strona 268 (němsce)
  • Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 168 (němsce)
  • Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 456 (němsce)
  • Schütt, Weisgerber, Schuck, Lang, Stimm, Roloff: Enzyklopädie der Laubbäume. Die große Enzyklopädie mit über 800 Farbfotos unter Mitwirkung von 30 Experten. ISBN 978-3-937872-39-1, strona 39, hesło Amelanchier ovalis (němsce)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 414 (němsce)
  • Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 206 (němsce)
  • Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, strona 84 (němsce)
  • Ulrich Hecker: BLV Handbuch Bäume und Sträucher, ISBN 978-3-8354-0021-4, strona 292 (němsce)
  • Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České reubliky. Academia, Praha (2002)
  • Rothmaler, W. et al.: Exkursionsflora von Deutschland, Band 1-4, Spektrum Akademischer Verlag, Heidleberg, Berlin (2002) (němsce)
  • Strasburger, E. et al.: Lehrbuch der Botanik für Hochschulen. 35. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidleberg, Berlin (2002) (němsce)


Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Commons
Commons
WikiSpecies
WikiSpecies
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije