Litium

Kajkosće
Powšitkowne
mjeno, symbol, rjadowy ličbnik	Litium, Li, 3
serija	Alkaliske kowy
skupina, perioda, blok	1, 2, s
napohlad	slěbrojće běły/šěry
CAS-čisło	7439-93-2
masowy podźěl na zemskej wobalce	0,006 %
Atomarne
atomowa masa	6,941 u
atomowy radius (wuličeny)	145 (167) pm
kowalentny radius	134 pm
Van-der-Waals-Radius	182 pm
elektronowa konfiguracija	[He]2s1
elektrony na energijowym niwowje	2; 1
1. ionizowanska energija	520,2 kJ/mol
Fyzikaliske
agregatny staw	kruty
Modifikacije	1
kristalowa struktura	kubisce w rumje centrowany
hustosć	0,535 g/cm3
twjerdosć po Mohs	0,6
magnetizm	paramagnetiski
škrějny dypk	453,69 K (180,54 °C)
warjenski dypk	1615 K (1342 °C)
molarny wolumen	13,02 · 10−6 m3/mol
wuparna ćopłota	145,92 kJ/mol
škrějna ćopłota	3 kJ/mol
parowy ćišć	1,63 · 10−8 Pa při 453,7 K
zwukowa spěšnosć	6000 m/s při 293,15 K
specifiska ćopłotna kapacita	3582 J/(kg · K)
elektriska wodźiwosć	10,8·106 S/m
ćopłotna wodźiwosć	84,7 W/(m · K)
Chemiske
oksydaciske stawy	+1
oksidy (baziskosć)	Li2O (sylnje baziski)
normalny potencial	−3,04 V
elektronowa negatiwnosć	0,98 (Pauling-Skala)
izotopy
NMR-kajkosće
Njestrašnostne pokazy
Markěrowanje jako strašna maćizna
; F; Zapalomny	; C; Žrawy
R- a S-sady	R: Předłoha:R-sady
	S: Předłoha:S-sady
	Po móžnosći a jeli je zwučeny, so SI-jednoty wužiwaja. ; Jeli nic druhe zapisowany, płaća mjenowane daty při standardnych wuměnjenjach.

Litium (wědomostnje Lithium), [ˈliːtiʊm] (z grjekskeho λίθος líthos „kamjeń“) je chemiski element ze symbolom Li a rjadowym ličbnikom 3. Mjeno Litium dósta element, dokelž bu na rozdźěl wot natriuma a kaliuma w kamjeniznje wotkrył. Wón je alkaliski kow druheje periody periodoweho systema elementow. Litium je lochkometal a wobsedźi najmjeńšu hustosć pod standardowymi wuměnjenjemi krutych elementow. W elementarskej formje reaguje kaž wšě alkaliske kowy hižo při dótkanju z kóžnej włóžnotu a tak zawinuje ćežke wužraća a spalenja. Jeho wjazny su strowoty škody, ale wězo w zdawna snadnišim rozměrje hač tute jeje periodoweho susoda Berylium.

Litium w parafinje

Litium bu 1817 wot Johan August Arfwedson wotkrył. Wón njewustupuje w přirodźe dla jeje wysokeje reaktiwnosć elementarny. Při rumowej temperaturje je jenož na cyle suchim powětrje za dlěši čas stabilny, na włóžnym powětrje so na powjerchu spěšnje mutnošěra woršta z litiumoweho hydroksida wutwori. Pomału reaguje tež na suchim powětrje k litiumowemu nitridej. Jako mikroelement je w formje jeho selow časty wobstatk wot mineralneje wody.

W čłowjekowym organizmje su małe mnóstwa litium na składźe; element pak njeje esencielny a žanu znatu biologisku funkciju nima. Najebać toho maja někotre litiumowe sele medicinski wuskutk a wuskutkuja při bipolarnych afektowych mylenjach, maniji, depresijach a kluserowych hłowybolenjach.