Korla Awgust Mosak-Kłosopólski

Korla Awgust Mosak-Kłosopólski (1820–1898).

Podpismo Korle Awgusta Mosak-Kłosopólskeho.

Korla Awgust Mosak-Kłosopólski (němsce Karl August Mosig von Aehrenfeld; * 7. meje 1820 w Njeznarowach; † 31. julija 1898 w Małej Swóńcy pola Lubija) běše serbski prawiznik, justicny radźićel, zapósłanc němskeho kejžorskeho sejma, doprědkar serbskeho narodneho wozrodźenja a spěchowar słowjanskeje wzajomnosće.

Žiwjenje

Pochad, studijne lěta a kulturne prócowanja

Njeznarowski hosćenc, ródny dom Korle Awgusta Mosaka (2017)

Korla Awgust Mosak-Kłosopólski narodźi so jako syn serbskeju staršeju Jana Bohumiła Mosaka a jeho mandźelskeje Madleny rodźeneje Křižankec w Njeznarowach, hdźež běše jeho nan herbski wjesny sudnik, kubler a korčmar. Spočatnje wopyta wón hromadźe z Janom Bohuwěrom Mučinkom šulu w Dažinje a wot 1832 gymnazij w Budyšinje. Tam załoži na iniciatiwu Jana Arnošta Smolerja 25. februara 1839 hromadźe z Hendrichom Imišom a Michałom Domašku towarstwo Societas Slavica Budissinensis.

Wot lěta 1839 studowaše Korla Awgust Mosak-Kłosopólski prawnistwo w Lipsku, hdźež dźeržeše so hłownje k Janej Pětrej Jordanej. Wón wuknje jako horliwc słowjanskeje wzajomnosće słowjanske rěče a pisa 2. februara 1840 swojemu přećelej Wanakej:

„Wšitke moje nětčiše dźěła dźeja na Słowjanstwo a na naše wulke wotpohladanje wobnowjenja Serbowstwa we Łužicach. Tohodla wuknu pólsku rusowsku rěč z wulkej lohkosću. Čitam dźeń wote dnja słowjanske dźěła, potom ‚Revue Slave‘, kotraž so w Parizu wudawa.“

W lěće 1840 pućowaše wón do Prahi, hdźež so z wodźacymi čěskimi wosobinami kaž Šafárikom, Hanku a Jungmannom zeznajomni a dale do Brna, Wiena, Krakowa a Wrócławja. W Lipsku załoži wokoło lěta 1841 Słowjanske towarstwo, kotrež běše – porno w přiběracej měrje konserwatiwnej Lipšćanskej Sorabiji – politisce doprědkarska organizacija. W lěće 1842 podpěraše Jordana z nastawkami za Jutničku. Do němčiny přełoži 1844 Šafárikowu dwuzwjazkowu knihu „Slawische Altertümer“, tehdy standardnu twórbu słowjanskeje wědomosće.

Wot 1845 wobdźěli so Mosak-Kłosopólski aktiwnje při mobilizowanju serbskeho narodneho hibanja. Tak běše mjez 1845 do 1847 sekretar přihotowanskeho wuběrka za załoženje Maćicy Serbskeje, přinošowaše k Wulkej próstwje Serbow, běše pismawjedźer Serbskeho burskeho towarstwa w Bukecach a w Serbskim rěčenskim towarstwje. W zwisku z poraženej rewoluciju bu wón dla wobdźělenja w demokratiskim ludowym hibanju přesćěhany, ale 1850 wobhnadźeny. Hladajo na narodne połoženje Serbow, Mosak-Kłosopólski po rewoluciji rezignowany woćichny.

Skutkowanje jako rěčnik a zapósłanc

W lěće 1842 wotpołoži Mosak-Kłosopólski swoje juristiske a 1844 tež swoje rěčniske pruwowanje. Wot lěta 1844 do 1856 přewza wón patrimonialne sudnistwo knježeho dwora w Šumbachu a běše wot 31. januara 1848 rěčnik při Lubijskim sudnistwje. Wón zakitowaše mjez druhim Maćicu Serbsku w skóržbje nastupajo Serbski dom a druhich wosobinow. Kupiwši sebi ryćerkubło w Serbskich Pawlecach so dźěd Mosaka-Kłosopólskeho, prosty serbski bur, do zemjanstwa pozběhny. Po tym zo so nan Korle Awgusta Mosaka-Kłosopólskeho titula wzda, wón jón wot lěta 1866 zaso aktiwnje wužiwaše a kupi sebi knježi dwór w Małej Swóńcy. Mosak-Kłosopólski bu 1867 jako zapósłanc do sejma Sewjeroněmskeho zwjazka a 1871 do Němskeho sejma za narodno-liberalnu stronu we wólbnym wokrjesu Sakska 2 (Lubij-Benadźice) woleny.

Mosak-Kłosopólski měješe šěroke rěčne znajomosće a wopyta nimale wšě kraje a wjetše města Europy kaž tež Palestinu a Jeruzalem. Po swojej smjerći pochowa so wón na pohrjebnišću w Lubiju.

Twórby

Korla Awgust Mosak-Kłosopólski přełoži z Heinrichom Wuttkom 1844 Šafárikowu dwuzwjazkowu knihu „Slawische Altertümer“ (originalny titul „Slovanské starožitnosti“, Praha 1837) do němčiny:

• Slawische Altertümer. Erster Band. Verlag von Wilhelm Engelmann, Lipsk 1843.
• Slawische Altertümer. Zweiter Band. Verlag von Wilhelm Engelmann, Lipsk 1844.

Česćowanja

Wot lěta 1844 běše Korla Awgust Mosak-Kłosopólski sobustaw Hornjołužiskeje towaršnosće wědomosćow w Zhorjelcu, wot 1892 jeje čestny sobustaw wot 1847 čłon Maćicy Serbskeje a wot 1889 jeje čestny sobustaw.

Při składnosći swojeho pjećdźesatlětneho jubileja spožči sakski kral Albert Mosakej-Kłosopólskemu w lěće 1898 ryćerski křiž prěnjeje klasy sakskeho Albrechtoweho rjadu.

Wotkaz

 Commons: Korla Awgust Mosak-Kłosopólski – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Žórła

• Jan Renč-Ketliski: Nekrolog XXXVIII. W: Časopis Maćicy Serbskeje. Lětnik 53 (1900), čo. 1 a 2, str. 65–69. (hsb.)

• Jan Šołta: Mosak-Kłosopólski, Korla Awgust. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 393–395.