Gerhard Schröder

Gerhard Fritz Kurt Schröder (* 7. apryla 1944 w Mossenbergu) je něhdyši němski politikar Socialnodemokratiskeje strony Němskeje. Wón bě wot 1990 do 1998 ministerski prezident Delnjeje Sakskeje a wot oktobra 1998 do nowembra 2005 jako nawoda prěnjeje čerwjeno-zeleneje koalicije na zwjazkowej runinje sedmy kancler zwjazkoweje republiki. Nimo toho bě mjez 1999 a 2004 z předsydu SPD.

Žiwjenje

Gerhard Schröder narodźi so jako druhe dźěćo mandźelskeju Eriki a Fritza Schrödera na burskim statoku w Mossenbergu we wuchodźe dźensnišeje Sewjerorynsko-Westfalskeje. Tam bě jeho mać před bombowymi nadpadami zwjazkarjow ćeknyła. Jeho nan běše w tutym času jako wyši gefrajter při wuchodnej fronće a padny 4. oktobra 1944 w Sedmihródskej, tak zo swojeho syna ženje njezezna.

Wot 1951 do 1958 wopytowaše Schröder ludowu šulu w Bad Salzuflen a w Talle. Po tym absolwowaše w Lemgo wukubłanje k drobnowikowanskemu překupcej. Wot 1962 do 1964 wopytowaše wječornu šulu a nachwata srjedźnu zrałosć. W lěće 1966 złoži na Westfalskim kolegu w Bielefeldźe maturu. W samsnym lěće započa studować prawnistwo w Göttingenje, štož 1976 po druhim statnym eksamenje absolwowaše. Wot 1978 do 1990 dźěłaše jako socius prawizniskeje kenclije w Hannoverje a zastupowaše mjez druhim pozdatneho terorista RAF Horsta Mahlera.

Gerhard Schröder bě štyri króć woženjeny, nima pak swójske dźěći. Wot 1997 do 2015 bě zmandźeleny z 19 lět młódšej žurnalistku Doris Schröder-Köpf.

Politiska karjera

Gerhard Schröder je wot 1963 z čłonom SPD. Mjez 1978 a 1980 běše ze zwjazkowym předsydu młodych socialistow w SPD (Jusos) a wot 1980 do 1986 z čłonom zwjazkoweho sejma. Pola wólbow k delnjosakskemu krajnemu sejmej nastupi w lěće 1986 jako načolny kandidat swojeje strony. We wólbach zhubi CDU absolutnu wjetšinu, móžeše pak z pomocu FDP dale knježić. Schröder złoži mandat w zwjazkowym sejmje a skutkowaše wotnětka jako nawoda opozicije a frakciski předsyda SPD w krajnym sejmje.

Pola wólbow 1990 běše znowa z načolnym kandidatom a bu po wólbnym wuspěchu dnja 21. junija wot čerwjeno-zeleneje wjetšiny k nowemu ministerskemu prezidentej woleny. Tež wólby w lětomaj 1994 a 1998 móžeše dobyć. Nimo toho bě wot 1994 do 1998 krajny předsyda socialdemokratow.

Po třećim wólbnym dobyću dnja 1. měrca 1998 bu wot zwjazkoweho jednaćela SPD Franza Münteferinga za kanclerskeho kandidata za wólby k 14. zwjazkowemu sejmej w septembru samsneho lěta deklarowany. We wólbach bu k prěnjemu razej w stawiznach zwjazkoweje republiki knježerstwo kompletnje wotsadźene a prěni raz dóstachu strony na lěwej stronje politiskeho spektruma wjace hač 50 procentow. Jako wuslědk wólbow sta so Schröder dnja 27. oktobra 1998 z kanclerom prěnjeje čerwjeno-zeleneje koalicije na zwjazkowej runinje a z naslědnikom kanclera Helmuta Kohla, kotryž bě do toho šěsnaće lět z nawodu čorno-žołteje koalicije.

→ hlej tež: Kabinet Schröder I

Po wotchadźe předsydy SPD a financneho ministra Oskara Lafontaina w měrcu 1999 bu tež za zwjazkoweho předsydu swojeje strony woleny. Čerwjeno-zelena koalicija realizowaše w slědowacych štyrjoch lětach dźěle wólbneho programa „Inowacija a sprawnosć“, mjez druhim modernizaciju staćanstwoweho prawa, dawkowu reformu, rentowu reformu, spušćenje atoma a zawjedźenje ekodawka. Diferency mjez koaliciskimaj partneromaj wobstejachu pola temow požadarjow wo azyl, brónjowych eksportow a Kosowskeje wójny. Nimo toho njemóžachu zwjazkowy etat konsolidować, tak zo přiběraše cyłkowne zadołženje w Němskej mjez 1998 a 2005 kóžde lěto wo přerěznje 3,6 %.

We wólbnym boju 2002 wupadaše spočatnje tak, jako by čerwjeno-zelena koalicija wólby zhubiła. Při wólbach dnja 22. septembra dósta pak snadnu wjetšinu mandatow, tak zo móžeše dale knježić. Po wobkedźbowarjach běchu předewšěm dwaj faktoraj na kóncu rozsudźacaj: dobry a w medijach skutkowacy krizowy management při wulkej wodźe Łobja w lěću 2002 a wotpokazanje němskeho wobdźělenja při wot Zjednoćenych statow planowanej Irakskej wójnje. Wonkownopolitisce haješe wosebje dobre poćahi k Francoskej pod prezidentom Jacques Chirac a k Ruskej pod Wladimirom Putinom.

Po znowawuzwolenju nastorči Schröder dalše reformowe projekty, kaž na přikład strowotnisku reformu. Z tak mjenowanej Agendu 2010 prezentowaše 14. měrca 2003 najwjetši a najwažniši projekt swojeho kanclerstwa. W běhu realizacije reformow přiběraše kritika přećiwo čerwjeno-zelenemu knježerstwu a tež nutřkownostronska kritika přećiwo Schröderej. W měrcu 2004 złoži zastojnstwo zwjazkoweho předsydy SPD.

→ hlej tež: Kabinet Schröder II

Po poražce socialdemokratow pola wólbow w najwjetšim zwjazkowym kraju Sewjerorynsko-Westfalskej, hdźež bě SPD do toho 39 lět knježiła, staji Schröder dnja 1. julija 2005 prašenje dowěry w parlamenće a zhubi – kaž bě to wotpohladał – kanclersku wjetšinu, po čimž prosy zwjazkoweho prezidenta Horsta Köhlera wo rozpušćenje zwjazkoweho sejma. Köhler postaji dočasne wólby za 18. septembra 2005.

9. julija wuzwoli so Schröder na stronskim zjězdźe delnjosakskeje SPD z 99,5 % hłosow za načolneho kandidata krajneje lisćiny. Pola wólbow dóstachu socialdemokraća 34,5 % hłosow, štož wotpowědowaše 222 sydłam (wot 614) w parlamenće. Hačrunjež běchu najsylniša strona, móžeštej CDU a CSU zhromadnje najwjetšu frakciju stworić. Po wólbnych wuslědkach njeměješe ani čerwjeno-zelena ani čorno-žołta koalicija wjetšinu w sejmje. Jenička móžnosć bě wulka koalicija, kotraž bě pak po Schröderowych słowach jenož pod jeho wjednistwom móžna. Po internych jednanjach deklarowaše Schröder naposledku wotchad z politiki, tak zo móžeštej frakciji CDU/CSU a SPD dnja 22. nowembra Angelu Merkel za prěnju kanclerku Němskeje wolić. 24. nowembra 2005 złoži Schröder mandat w zwjazkowym sejmje.

Po kóncu swojeje politiskeje karjery dźěłaše Schröder zaso jako prawiznik, ale tež jako poradźowar w hospodarstwje, mjez druhim za ruski płunowy koncern Gazprom.

Literatura

Béla Anda, Rolf Kleine: Gerhard Schröder. Eine Biographie. Ullstein, Berlin 1996, ISBN 3-550-07092-6
Jürgen Hogrefe: Gerhard Schröder: Ein Porträt. Siedler Verlag, 2002, ISBN 3-886-80757-6
Reinhard Urschel: Gerhard Schröder. DVA, 2002, ISBN 3-421-05508-4
Gerhard Schröder w rozmołwje z Ulrichom Wickertom: Deutschland wird selbstbewußter. Hohenheim-Verlag, Stuttgart/Lipsk 2000, ISBN 3-89850-010-1