K wobsahej skočić

Žarnow

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Žarnow a Zasrjew na hamtskej karće z lěta 1920

Žarnow[1] (prjedy tež Serbski Žarnow; němsce Sorno, do 1937 Wendisch Sorno) bě delnjołužiska cyrkwinska wjes blisko Złeho Komorowa z gmejnskim dźělom Zasrjew. Wjes ležeše něhdźe sydom kilometrow sewjerowuchodnje Złokomorowskeho stareho města při prawym, sewjernym brjoze Žarnowskeho Halštrowa, rěčneho promjenja Čorneho Halštrowa. Wona měješe so w lětach 1971–73 za Sedličansku brunicowu jamu wopušćić. Po hamtskich podaćach je so wot lěta 1965 sem cyłkownje 340 wobydlerjow Žarnowa a Zasrjewa přesydliło, zwjetša do Ranja, Sedlišća a Złeho Komorowa.

Stawizny

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wołtar ze Žarnowskeje cyrkwje (17. lětstotk, 1993 restawrowany, dźensa w Złokomorowskim muzeju)

Prěnje pisomne naspomnjenje jako Sornow pochadźa z lěta 1370. Ze serbšćiny pochadźace wjesne mjeno je wotwodźene wot słowa „žern-“ abo „žorn-“ za z ruku wjerćany młyn. Wot sydlišćoweje formy sem jednaše so wo wutwarjeny nawsowc, kiž słušeše do Złokomorowskeho knjejstwa, kotrež bu wokoło 1450 přetworjene na kursakski hamt.

Tež cyrkwinsce słušeše Žarnow hač do lěta 1574 do Złokomorowskeje ewangelskeje wosady, doniž so Žarnowskej kapałce status wosadneje cyrkwje njespožči. Tam so hač do lěta 1830 tež w serbskej rěči prědowaše. Dźěl noweje wosady běše tež Zasrjew a wot lěta 1628 Lěska z filialnej cyrkwju. Posledni farar wopušći Žarnow w lěće 1967.

Stara tykowana cyrkwička bu w lětomaj 1747/48 natwarjena, měješe so pak w lěće 1897 wottorhnyć. Nowogotiski nowotwar woswjećichu dnja 1. decembra 1898.

Wobydlerstwo

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Po podaćach Arnošta Muki rěčeše we 1880tych lětach wot cyłkownje 420 wobydlerjow 320 wšědnje serbsce, dokładnišo Złokomorowsku narěč.[2] Do němskich swójbach słušachu fararjec, wučerska swójba kaž tež swójby kowarja a dweju młynkow. Serbska drasta nošeše so hišće hač do Druheje swětoweje wójny. Poslednich pjeć serbskorěčnych wobydlerjow zwěsći Arnošt Černik w lěće 1956.[3]

Najwyšu ličbu wobydlerstwa měješe Žarnowska gmejna ze Zasrjewom w lěće 1950 po přićahu přesydlencow z něhdyšich wuchodnych stron Němskeje. Tehdy bydleše w gmejnje 653 wosobow, 1962 jenož hišće 463 a dwě lěće pozdźišo – přesydlenje bě so zahajiło – 346.

Wobrazy

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
  • Wopomnjenski kamjeń za Žarnow a Zasrjew při brjoze Sedličanskeho jězora
    Wopomnjenski kamjeń za Žarnow a Zasrjew při brjoze Sedličanskeho jězora
  • Karta z lěta 1857
    Karta z lěta 1857
  • Poslednja wječer, wobraz ze Žarnowskeje cyrkwje (17. lětstotk, 1992 restawrowany)
    Poslednja wječer, wobraz ze Žarnowskeje cyrkwje (17. lětstotk, 1992 restawrowany)

Žórła

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
  • Frank Förster: Verschwundene Dörfer im Lausitzer Braunkohlenrevier. [=Spisy Serbskeho instituta 8] Wobdźěłane a rozšěrjene wudaće, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2014, str. 289–298, ISBN 978-3-7420-1623-2.
  1. ↑ Sorno/Žarnow w Archiwje zhubjenych wsow (delnjoserbsce) (němsce)
  2. ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
  3. ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995. [636 wobydlerjow, z nich 5 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 1 z pasiwnymi, 0 serbskich dźěći a młodostnych, 630 bjez znajomosćow] → wšě wjeski

Literatura

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
  • Lotar Balke: Sorno – Rosendorf. Aus der Vergangenheit zweier Lausitzer Dörfer, die volkswirtschaftlichen Erfordernissen weichen mußten. Bautzen, 1972.

Wotkazaj

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
 Commons: Žarnow – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
  • Žarnow w datowej bance delnjoserbskich městnych mjenow na dolnoserbski.de (delnjoserbsce)
51.54714.0999
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije