Měrćin Nowak-Njechorński

Měrćin Nowak (wokoło 1970)

Měrćin Nowak-Njechorński (němsce Martin Nowak-Neumann) (* 13. junija 1900 w Njechornju, † 6. julija 1990 runje tam) bě serbski moler, grafikar, publicist a spisowaćel.

Dom Měrćina Nowaka-Njechorńskeho w Njechornju

Narowny křiž Nowaka-Njechorńskeho na Hrodźišćanskim kěrchowje

Měrćin Nowak narodźi so jako najmłódše ze štyrjoch dźěći do klamarskeje swójby w tehdy hišće přewažnje serbskim Njechornju. Nan pochadźeše z Kumwałda, měješe pak sam serbsku maćer; Měrćinowa mać bě rodźena Serbowka z Njechornja. Po wuchodźenju ludoweje šule we Worcynje kubłaše so w dalokostudiju na polu molerstwa. 1919 měješe prěnju předawansku wustajeńcu w Zhorjelcu, kotrejež financielne dochody jemu pomhachu, studij na Lipščanskej wuměłskej akademiji zahajić.

1920 studowaše potajkim wuměłstwo w Lipsku, 1921–1923 w Drježdźanach. Tam budźi so jeho zahorjenosć za serbstwo, kiž jeho tež pohnuwaše, swoje studije w słowjanskim wukraju pokročować. Z tutoho časa sem zaběraše so wosebje z motiwami słowjanskeje mytologije. Podawaše so 1923 do Prahi, hdźež mjez druhim pola Maxa Švabinskeho studowaše a hač do 1927 wosta. 1927–1929 bě student na wuměłskej akademiji we Waršawje. Wot 1929 do 1933 bě z redaktorom Serbskich nowin. Z politiskich přičin bu 1933 z powołanja pušćeny a dyrbješe w Druhej swětowej wójnje jako wojak we Wehrmachće słužić. Wróćiwši so z ameriskeje wójnskeje jatby bu w lěće 1947 ze šefredaktorom Noweje doby, wot 1950 hač 1969 tež Rozhlada. Po tym zo so w lěće 1969 na wuměnk poda, bě jako swobodnje tworjacy moler a spisowaćel žiwy.

Měrćin Nowak-Njechorński bu dwójce z Wótčinskim zasłužbowym rjadom NDR, z Narodnym mytom NDR, z Mytom Ćišinskeho a z rjadom Hwězda přećelstwa ludow wuznamjenjeny.

Nowak bu na Hrodźišćanskim ewangelskim kěrchowje pochowany. Na samsnym městnje nadeńdźetej so tež rowaj jeho mandźelskeje Marty a jeho maćerje. Ródny dom w Njechornju bu zjawnosći w juniju 1999 jako muzej přepodaty.

Literarne twórby (wuběr)

• W carstwje Dušana Sylneho. Pućowanske wobrazki z Južneje Serbskeje. Budyšin 1936.
• Po serbskich pućach. Budyšin 1936.
• Zapiski Bobaka. Budyšin 1952.
• Serbski wšudźebył. Budyšin 1954.
• Mišter Krabat. Budyšin 1954.
• Kołowokoło Błotow. Zběrka wubranych reportažow. Budyšin 1957.
• Wot wčerawša na jutřiše. Budyšin 1960.
• Molerjo, spěwarjo, podróžnicy. Zběrka reportažow a skicow. Budyšin 1961.
• Pod Pamirom a za Kawkazom. Pućowanske wobrazki z Tadźikistana a Gruzinskeje. Budyšin 1961.
• Baćon a žaby a druhe bajki. Budyšin 1967.
• Mjez Wardarom a Jadranom. Pućowanske wobrazki z Juhosłowjanskeje. Budyšin 1968.
• Polemiske nastawki. Wuběrk z publicistiki lět 1924–1934. Budyšin 1969.
• Hólčik, hólčec, listonoš. Dopomnjenki 1. dźěl. Budyšin 1974.
• Šuler, moler, podróžnik. Dopomnjenki 2. dźěl. Budyšin 1979.
• Powědanja Bobaka-Wšudźebyła. Budyšin 1980.
• Dundak, moler, nowinarski. Dopomnjenki 3. dźěl. Budyšin 1990.
• Wubrane spisy 1: Pućowanske wobrazy a 2: Bajki. Budyšin 2000.

Literatura

• Moler serbskeho luda. Budyšin 1959 (z tekstami Měrćina Nowaka-Njechornskeho a Alfreda Krawca)
• Wubrane spisy, zwjazk 1 (pućowanske wobrazy). Budyšin 2000, ISBN 3-7420-1822-1
• Wubrane spisy, zwjazk 2 (bajki). Budyšin 2000, ISBN 3-7420-1824-8
• Dietrich Scholze: Stawizny serbskeho pismowstwa 1918–1945. LND, Budyšin 1998, str. 160–178
• Helmut Kaltšmit: Leksikon awtorow serbskich knihow 1945–1978. Budyšin 1979

Wotkazy

 Commons: Měrćin Nowak-Njechorński – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

• Měrćin Nowak-Njechorński – Literatura w katalogu Němskeje narodneje biblioteki (němsce)
• Serbski institut: Biografien zur sorbischen Volkskunde (Biografije k serbskej ludowědźe) na serbski-institut.de (němsce)