Mać Tereza

Mać Tereza w lěće 1986

Mać Tereza (česćena jako Swjata Tereza z Kalkuty; * 26. awgusta 1910 w Üskübje, Osmaniske mócnarstwo, dźensa Skopje; † 5. septembra 1997 w Kalkuće) běše indiska rjadniska sotra a misionarka. Wona bu swětoznata dla swojeho dźěła z chudymi, bjezdomnymi, chorymi a mrějacymi. Za to spožči so jej 1979 Měrowe Nobelowe myto. W katolskej cyrkwi so mać Tereza jako swjata česći.

Dźěćatstwo

Mać Tereza narodźi so 26. awgusta 1910 w Skopju, dźensnišej stolicy Sewjerneje Makedonskeje. Nan bě albanskeho pochada, mać bě Italčanka. Jeju dźowka bu na mjeno Agnes Gonxha, „kćenjowy pupk“, křćena. Swójbne mjeno je Bojaxhiu. Albanska a katolska swójba słušeše hnydom dwójce k mjeńšinje w měsće. Skopje je namjezne město, kiž bě znate přez wójnske rozestajenja. Wone woteda so w běhu stawiznow na Osmaniske mócnarstwo a Serbisku. Tola podźěl albanskeho wobydlerstwa bě chětro wulki. Tež swójba Bojaxhiu čuješe so jako albanska a tuž rěčachu tež mjez sobu albansce. Wobydlerjo Skopja běchu z wjetšeho dźěla muslimojo a grjekscy-ortodoksni křesćenjo. Katolikojo běchu mjeńšina, ke kotrejž słušeše tež swójba Bojaxhiu. Agnes wotrosće w zamóžitej swójbje. Nan běše powołansce jara wuspěšny. Wón běše wjednik architekturneho běrowa, bu ze sobumějićelom twarskeje firmy a měješe sydło w měšćanskej radźe. Jako wón nahle zemrě, běše Agnes 9 lět stara. Za mać swójby započinaše so z tym ćežki čas. Wona dyrbješe tuž swojej dwě dźowce Agnes a Agu, kaž tež syna Lazara sama kubłać a zežiwić. Po spočatnych problemach poradźi so maćeri, swójbu z wikowanjom płatow a wušiwanjemi zežiwić.

Agnes wopytowaše wyšu šulu, štož zmóžni so jenož cyle mało holcam w Skopju. Nimo toho běše wona hudźbnje nadarjena. Wona měješe napadny čisty sopranowy hłós, spěwaše we wosadnym a w katolskim młodźinskim chórje. Wona wustupowaše na koncertach jako wurjadna solistka a spěwaše husto duety ze swojej sotru. Na žiwjenje w klóštrje Agnes tehdy hišće njemysleše, hačrunjež měješe hižo zahe wěsty cil. Wona chcyše so z wučerku stać. Jako běše wona młodostna, bě Bóh za nju jasna woprawdźitosć. Tuž Agnes přemyslowaše, hač ma wón z njej snano něšto wosebiteho předwidźane. Jeje wosadny měšnik měješe sylny zajim na misionje. Agnes započinaše so tež za mision zajimować a čitaše wšitko to wo juhosłowjanskich misionarach w sewjernej Indiskej, štož móžeše namakać. Jako běše wona něhdźe 17 lět, zdźěli wona swojej swójbje, zo chce so z knježnu a wučerku stać. Nimo toho nosyše so wona z myslu, so stać z misionarku a to w Indiskej.

Zastup do rjadu Loreto

Dźělenje ze swójbu běše za Agnes jara ćežke. Z 18 lětami, 1928, so wona přiwza do irskeho rjada sotrow Loreto w Dublinje. Misionarki tutoho rjadu pak skutkowachu hłownje w Indiskej. Rjad Loreto je aktiwny na polu pedagogiki a sobustawy tutoho su žiwi po prawidle Jesuitow. Agnes wěnowaše so Bohu a słužbje k druhim ludźom. W běhu dweju měsacow, hdyž přebywaše w Dublinje, chcyše wona jendźelšćinu nawuknyć, přetož tuta rěč so hłownje w Indiskej wužiwaše. Po dwěmaj měsacomaj poda so wona potom z łódźu do Indiskeje. Tam započa so nowiciat w Darjeelingu. To je přihotowanski čas tych, kiž su nowi do rjada zastupili. W lěće 1931 wotpołoži Agnes Bojaxhiu rjadniske sluby, wěčne sluby sćěhowachu w lěće 1937. Nimo toho přiwza wona rjadniske mjeno Tereza.

Sotra Tereza bu na k rjadej přisłušacu St. Mary’s High School pósłana, hdźež podawaše přichodnej dwaj lětdźesatkaj zemjepis a stawizny. Wona sta so w běhu tutych lět z šulskej direktorku. Młoda wučerka so w tutym času jara wuwiwaše, zamóžeše derje hindisce a bengalsce rěčeć a běše wurjadna wučerka. Pozdźišo wupraji so, zo je wuwučowanje jeje najlubša zaběra. Nimo toho nawjedowaše indisku kongregaciju „Töchter der heiligen Anna“, štož běše indiska kongregacija, kotraž přizamkny so Loreto-sotram. Po nimale 20 lětach jako rjadnica loretskich sotrow w Kalkutće a wučerka bohatšich indiskich holcow sćěhowaše mać Tereza hłós Boži, klóšterske murje wopušćić a so chudym w slumach wěnować. Třom rjadniskim slubam chudoby, posłušnosće a knježnistwa běše za swoju zhromadnosć štwórty slub přidała: so wo chudych a najpotrěbnišich starać. W lěće 1950 załoži Tereza zhromadźenstwo „Misionarkow lubosće k blišemu“, kotrež hišće dźensa mrějacych, syroty, bjezdomnych a chorych zastaruje a wothladuje.

Smjerć a zbóžnoprajenje

Wopomnjenski dom Maćerje Terezy w Skopju

Mać Tereza njeboješe so před smjerću. Wona so samo jara na wěčne žiwjenje wjeseleše. Wěčne žiwjenje woznamjenja tola: „Naša duša dźe k Bohu, zo by w přitomnosći Boha była, zo by Boha widźała, zo by z Bohom rěčała, zo by jeho dale lubowała, z wjetšej lubosću.“ (Feldmann, 2016, str. 180). Mać Tereza bě so potajkim jara dokładnje ze žiwjenjom po smjerći rozestajała. Měješe dokładne předstawy wo wěčnym žiwjenju. 5. septembra 1997 skoržeše mać Tereza přez bolosće w hrudźi. Wona dósta jenož hišće mało powětra. Na tutym dnju njemóžeše jej tež lěkar wjac pomhać. Wječor wokoło 21.30 hodź. wudycha mać Tereza. Tuta smjertna powěsć roznjese so spěšnje po swěće, dokelž bě wona wšudźe znata.

Proces zbóžnoprajenja započa so w juniju 1999 z wosebitej dowolnosću bamža Jana Pawoła II., dokelž so tajke postupowanje po zwučenym wašnju nanajzašo pjeć lět po smjerći zahaji. Mać Tereza bu 19. oktobra 2003 wot bamža Jana Pawoła II. w Romje zbóžnoprajena. Jeje wopomnjenski dźeń w liturgiji romsko-katolskeje cyrkwje je 5. september.

Swjatoprajenje

Wuměnjenje za swjatoprajenje je dźiw, kotryž hodźi so hižo zbóžnoprajenej knježnje přiličić. Wustrowjenje Brazilčana z mjenom Marcilio Hadad Adrionos so 2015 oficielnje jako tajke připózna. Muž schori w lěće 2008 na ćežku infekciju mozow, terapija z antibiotikumom njepomhaše. Žona choreho muža a wón modleštaj so w tutym času k maćeri Terezy. Po měsacach bjeznadźijnosće so nadobo staw muža polěpši. Medicinarjo njemějachu za to žane wědomostne wujasnjenje. Dźensa mataj wonaj dwě dźěsći. Lěkarjo su prajili, zo je to poprawom njemóžne. Swójba wustrowjeneho Adrinosa je dalši dźiw. Tuž běše tute wuměnjenje spjelnjene.Tak bu mać Tereza 4. septembra 2016 w Romje swjatoprajena. Bamž Franciskus wozjewi, zo je załožerka rjadu a nošerka Měroweho Nobeloweho myta katolikam česćowanja hódny přikład. W tradicionelnej ceremoniji poprosy kardinal kurije Angelo Amato, kotryž je za swjatoprajenje přisłušny, formelnje přiwzaće maćerje Terezy do zapiska swjatych. Tući smědźa so po wšěm swěće zjawnje česćować. Na to praji bamž Franciskus łaćonsku formulu, z kotrejž přiwza mać Terezu do zapisa swjatych.

Žórła

• Allegri, Renzo: Mutter Teresa: Ein Lebensbild. Verlag Neue Stadt, München, 2007, ISBN 9783879967322.

• Davey, Cyril: Mutter Teresa. Oncken Verlag, Wuppertal und Kassel, 1992, ISBN 9783789377198.

• Doig, Desmond: Mutter Teresa. St. Benno-Verlag GmbH, Leipzig, 1976, ISBN 9783746202907.

• Feldmann, Christian: Die Heilige von Kalkutta: Mutter Teresa. Verlag Herder GmbH, Freiburg im Breisgau, 1997, ISBN 9783451048555.

• Feldmann, Christian: Die Liebe bleibt: Das Leben der Mutter Teresa. Verlag Herder GmbH, Freiburg im Breisgau, 2016, ISBN 9783451375477.