Jan Bjarnat Krušwica
Jan Bjarnat Krušwica (němsce Johann Bernhard Kruschwitz; * 14. meje 1845 w Dołhej Boršći, † 13. oktobra 1919 we Wjerbnje) bě serbski farar, kěrlušer a kulturny prócowar.
Narodźi so jako syn Dołhoboršćanskeho fararja Jana Krušwicy a wopytowaše wot 1859 do 1866 gymnazij w Budyšinje. We Wrócławju a Berlinje studowaše ewangelsku teologiju a wot 1870 do 1872 bě na prědarskim seminarje we Wittenbergu. Wot 1872 do 1874 měješe městno wikara w hornjošleskim Neustadće. Po nawróće do Łužicy skutkowaše jako farar najprjedy w Hbjelsku (1874–1878) a potom přez 40 lět hač do swojeje smjerće w delnjołužiskim Wjerbnje.
Do Wjerbnjanskeje wosady přińdźe přećiwo woli tamnišeho feudalneho patrona a měješe tohodla z wjele ćežemi wojować. Pola Mata Kosyka bě delnjoserbšćinu nawuknył.
Jan Bjarnat Krušwica bě składnostny spisowaćel a kěrlušer. Wón dopisowaše nastawki ze wšědneho žiwjenja do delnjoserbskeho Casnika a zběraše material z regionalnych stawiznow, z kotrehož nasta spis Geschichte der Kirche zu Werben (Cottbus 1911), kotryž wozjewi so w lěće 1915 tež serbsce w Časopisu Maćicy Serbskeje. W swojej wosadźe wojowaše za wuchowanje serbšćiny a zawjedźe samostatnu serbsku božu słužbu. W lěće 1883 docpě wužiwanje nowych serbskich spěwarskich.
Hromadźe z Benjaminom Běgarjom přełoži cyrkwinsku agendu do delnjoserbšćiny, kotraž so wot 1898 we wšěch pruskich wosadach nałožowaše. W lěće 1895 wutwori Raiffeisenowe towarstwo za Wjerbno a wokolinu k spěchowanju tamnišeho ratarstwa.
Krušwica bě w lěće 1880 ze sobuzałožerjom Maśicy Serbskeje a hač do swojeje smjerće jeje městopředsyda. Wón bu dnja 16. oktobra 1919 na Wjerbnjanskim kěrchowje pochowany.
Literatura
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Gerat Hančka: Krušwica, Jan Bjarnat. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 304
- Spominamy, Pomhaj Bόh, awgust 2011, str. 8
- Dokumenty wot a wo Bjarnaće Krušwicy (1845–1919) w Serbskim kulturnym archiwje
- Pětš Šurman: Zasłužby fararja Krušwice wó Wjerbno a serbstwo. W Nowym Casniku 39/2019 (26. septembra), str. 5