Jakub Jan Józef Wóski z Baerenstamma
Jakub Jan Józef Wóski z Baerenstamma (němsce Jakob Johann Joseph Wosky von Bärenstamm; * 26. julija 1692 w Chrósćicach; † 3. decembra 1771 w Budyšinje) běše wot 1743 hač do jeho smjerće dekan tachantskeho kapitla swj. Pětra w Budyšinje a japoštołski prefekt Drježdźansko-Mišnjanskeho biskopstwa we Łužicomaj.[1] Wóski běše prěni Budyski dekan, kiž biskopsku swjećiznu dósta.
Žiwjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Jakub Wóski narodźi so do serbskeje swójby zamóžiteho, katolskeho bura Jurja Wóskeho w Chrósćicach. Wón wopyta wjesnu šulu w Chrósćicach a šulu tachantskeho kapitla w Budyšinje. Wóski wukubła so wot 1707 do 1714 na gymnaziju w Chomutovje a studowaše po tym teologiju na uniwersiće w Praze, hdźež běše chowanc Serbskeho seminara. Dnja 25. julija 1718 bu wón w Praze k měšnikej swjećeny. Po tym skutkowaše najprjedy jako kapłan a domjacy wučer w Čěskej. Tehdyši dekan Budyšina Jan Freišlag ze Šmidentala wotwoła Wóskeho 1724 zaso do wótčiny, hdźež sta so z wikarom w Budyšinje a 1725 z druhim kapłanom w Chrósćicach. Tam měješe po Šimonowej załožbje zastaranje Róžanta. Po tym, zo zemrě 1726 farar w Pfaffendorfje so Wóski tam powoła. W lěće 1730 přesadźi so Wóski do Lubanja, hdźež běše prěni wicepropst a spowědnik knježnow. W lěće 1734 wuzwoli so Wóski na čestneho kanonika Budyskeho tachantstwa, skutkuje pak hišće w Lubanju. Hakle 1738 wróći so jako šolastikus do Budyšina, hdźež běše potom tež pokładnik tachantstwa a kantor.
Dnja 4. apryla 1743 wuzwolichu jeho kapitularojo na doporučenje Bjedricha Awgusta III. (1696–1763) jako naslědnika zemrěteho Jana Freišlaga ze Šmidentala na dekana Budyskeho tachanstwa swj. Pětra. Kejžor Swjateho romskeho mócnarstwa němskeho naroda Korla VII. pozběhny Jakuba Wóskeho 1744 z přimjenom „de Baerenstamm“ do zemjanstwa. Na nastork Wóskeho, kotryž měješe z Bjedrichom Awgustom III. tež spěchowarja, spožči jemu bamž Benedikt XIV. dwě lěće pozdźišo pontifikalije, tak zo smědźeše nětko infulu nosyć a firmowanja abo měšnisku swjećiznu wudźělić. Tute prawo zwosta tež wšitkim naslědnikam Budyskeho tachantstwa.
W zwisku z natwarom Drježdźanskeje Dwórskeje cyrkwje swjeći Wóski 1751 pobóčnej wołtarjej a měješe prěnju božu mšu w cyrkwi. Wóski bu na titularneho biskopa Pergamuma pomjenowany, štož poćahuje so na zhubjene biskopstwo antikskeho města Pergamon w tehdyšej cyrkwinskej prowincy Efezu a wuswjeći so 19. meje 1753[1] w Praze na biskopa.[A 1] Wóskeho zaja 3. decembra 1771 boža ručka w Budyšinje.[2]
Skutkowanje w Serbach
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wóski wutwari, zdźěla tež z pomocu katolskeje kurwjerchowskeje swójby, dušepastyrstwo w Budyskim dekanaće a spěchuje intensiwnje česćownosć k swj. Benej. W lětach 1768 do 1772 natwari ze swojeho zamóženja farsku cyrkej we Wotrowje, kotraž so swj. Benej wuswjeći. Nimo toho da Wóski cyrkwje w Šěrachowje, Njebjelčicach, Chrósćicach, Radworju a Ralbicach, kotrehož wosadu 1754 tež załoži, natwarić abo přetwarić.
Wóski poda tež někotre nabožne spisy w serbskej rěči.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ 1,0 1,1 Přir. „Bishop Jakob Johann Joseph Wosky von Bärenstamm“ na: The Hierarchy of the Catholic Church: Current and historical information about its bishops and dioceses (Catholic Hierarchy). (Wotwołana 27. januara 2014.) (jendź.)
- ↑ Genealogische Nachrichchten. W: Lausitzisches Magazin, oder Sammlung verschiedener Abhandlungen und Nachrichten zum Behuf der Natur-, Kunst-, Welt- und Vaterlandsgeschichte, der Sitten, und der schönen Wissenschaften. Fickelscherer, Görlitz 1771, str. 382. (němsce)
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Handrij Dučman: Pismowstwo katholskich Serbow. Smoler a Pjech, Budyšin 1869, str. 73sl. (hsb.)
- Gottlieb Friedrich Otto: Lexikon der seit dem fünfzehenden Jahrhunderte verstorbenen und jetztlebenden Oberlausizischen Schriftsteller und Künstler, aus den glaubwürdigsten Quellen möglichst vollständig zusammengetragen. Anton, Band 1, Görlitz 1806, str. 37sl. (němsce)
- Rudolf Kilank: Wóski z Baerenstamma, Jakub Jan Józef. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 634. (hsb.)
- Martin Salowski, Rudolf Kilank, Peter Schmidt: Katholische sorbische Lausitz. St. Benno-Verlag, Leipzig 1976, str. 103. (němsce)
Přispomnjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Handrij Dučman poda w žiwjenskim wobrysu Wóskeho 24. junija 1752 jako datum biskopskeje swjećizny pola wóršulkow w Praze.