Jěže

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Jěže
Brunohrudźny jěž (Erinaceus europaeus)'
systematika
domena Eukaryoty
swět Zwěrina
rjadownja: cycaki (Mammalia)
podrjadownja: wyše cycaki (Eutheria)
nadrjad: Laurasiatheria
rjad: insektožrački (Eulipotyphla)
swójba: jěže
wědomostne mjeno
Erinaceidae
Fischer (1814)
Wobdźěłać
p  d  w

Jěže (tež jěžiki, łaćonsce Erinaceidae) su swójba cycakow, kotraž słuša do rjada insektožračkow. Najznaćišej družinje w Europje stej brunohrudźny jěž (Erinaceus europaeus) a sewjerny běłohrudźny jěž (Erinaceus roumanicus). W zapadnej a srjedźnej Europje so zwjetša brunohrudźny jěž nadeńdźe. Na wuchodźe srjedźneje Europy – wot zapadneje Pólskeje přez Čěsku a Awstrisku hač k Jadranskemu morju – eksistuje něhdźe 200 kilometrow šěroke přechodne pasmo, w kotrymž stej wobě družinje zadomnjenej.

Europski jěž z młodźećom

Cyłkownje słušeja něhdźe 25 družinow do swójby, kotrež su w Euraziji a Africe žiwe. Swójba so na stary swět wobmjezuje, w Americe a Awstraliji jich njeje. Wone so dwěmaj podswójbomaj přirjaduja, kałatym jěžam (Erinaceinae) a kosmatym jěžam (Galericinae). Přisłušnosć k rjadej insektožračkow je zwadna.

Jěže su wot hłowy do tyłowa wot 10 do 45 centimetrow dołhe. Družina z najwjetšimi a najćešimi eksemplarami je Wulki myšacy jěž, kotryž waži na 2 kg. Dołhota wopuša je rozdźělna, tak maja kałate jěže jenož krótke wopuše a někotre družiny kosmatych jěžow chětro dołhe. Stawy jěžow su poměrnje krótke.

Kosmy jěžow su zwjetša brune abo šěre a wobsteji pola kałatych jěžow z wjacorych tysac kałačow, słužacych zakitowanju. W strašnym padźe so jěže z pomocu wobručojteho muskla zakuleja (zjěža).

Jěže su zwjetša zemske zwěrjata a nócnje žiwe. W zymje dźerža zymski spar.

Systematika[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Swójba rozrjaduje so do dweju podswójbow z dźesać rodami a něhdźe 25 družinami:

Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

 Commons: Jěže – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije