Helmut Jenč
Helmut Jenč (němsce Helmut Jentsch; * 13. meje 1936 w Budyšinje, † 22. meje 2020 runje tam) bě serbski slawist, rěčespytnik a słownikar. Wón bě na dalewuwiću hornjoserbskeje spisowneje rěče w druhej połojcy 20. lětstotka rozsudnje wobdźěleny.
Wón narodźi so jako syn tehdyšeho Budestečanskeho wučerja a pozdźišeho literarneho historikarja Rudolfa Jenča a wopyta wot 1942 do 1948 zakładnu šulu, 1948/49 Serbski gymnazij we Warnoćicach a wot 1949 do 1954 Serbsku wyšu šulu w Budyšinje, hdźež złoži maturu. Wot 1954 do 1959 studowaše při Karla Marxowej uniwersiće w Lipsku slawistiku. 1972 bu z dźěłom wo mjeztym wotemrětej serbskej narěči w Rozwodecach promowowany.
Jenč dźěłaše jako wědomostny sobudźěłaćer Instituta za serbski ludospyt w rěčespytnym wotrjedźe a bě hłownje wobdźěleny na projekće Serbskeho rěčneho atlasa kaž tež na wot Helmuta Faski wudateho rjada wo serbskich dialektowych tekstach (Sorbische Dialekttexte). Wón bě čłon komisijow Mjezynarodneho slawistiskeho komiteja a předsyda Hornjoserbskeje rěčneje komisije.
Tež jako wuměnkar zaběraše so w mnohich nowinskich přinoškach z rěčnymi prašenjemi, předewšěm we wobłuku swojeho rjada Minuta serbšćiny, kotryž bu wot 1972 w Nowej dobje a po přewróće dale w Serbskich Nowinach wozjewjeny. Nimo toho pisaše domiznowědne pućowanske reportaže wosebje wo ewangelskich serbskich kónčinach.
Jeho row nadeńdźe so na Budyskim Hrodźišku.
Wubrane spisy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Njewerbalny kompozitum w serbšćinje a jeho dźensniše móžnoty tworjenja. 1959
- Problem heksametra w hornjej serbšćinje a jeho rozrisanje pola Mjenja a Ćišinskeho. W: Lětopis A 6 (1959), str. 138–162
- Studije k serbskej dialektologiji. LND 1963.
- Die sorbische Mundart von Rodewitz/Spree. Disertacija, 1972 (1980 jako kniha)
- Wotbłyšćowanje dialektnych rozdźělow w hornjoserbskich rěčnych pomnikach 17. lětstotka. W: Lětopis A 27 (1980), str. 26–36
- Słownik Němsko-hornjoserbski. Wörterbuch Deutsch-obersorbisch. 1986, 1991
- Die Entwicklung der abstrakten Terminologie der obersorbischen Schriftsprache bis zum 19. Jahrhundert. W: H. Faßke, E. Wrocławska (wud.), Z historii języków łużyckich, 1996, str. 211–228
- K róli cuzych rěčow při leksikaliskim wuwiću hornjoserbskeje spisowneje rěče. W: Lětopis 45 (1998) 1, str. 59–66
- Die Entwicklung der Lexik der obersorbischen Schriftsprache vom 18. Jahrhundert bis zum Beginn des 20. Jahrhunderts [Wuwiće leksiki hornjoserbskeje spisowneje rěče wot 18. lětstotka hač do spočatka 20. lětstotka]. (=Spisy Serbskeho instituta 22), Budyšin 1999
- Změny w serbskej toponymiji jako dźěl změnow hornjoserbskeje spisowneje rěče za čas narodneho wozrodźenja. W: Elżbieta Wrocławska, Jadwiga Zieniukowa (red.), Języki mniejszości i języki regionalne, 2003, str. 201–213
- Němsko-hornjoserbski słownik noweje leksiki. LND, 2006
- Lausitzer Leinöl [Łužiski lany wolij]. W: Niederlausitzer Studien 33 (2007), str. 93–105