K wobsahej skočić

Škódow (Halštrowska Hola)

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
(ze strony „Škodow” sposrědkowane)
Škódow na hamtskej karće z lěta 1920

Škódow[1] (hornjoserbsce tež Škodow; němsce Scado) bě delnjołužiska wjes we Wojerowskim wokrjesu. Wjes bu w lěće 1964 za Košynsku brunicowu jamu wotbagrowana, při čimž dyrbjachu so po hamtskich ličbach 240 wosobow přesydlić, zwjetša do bliskeje Košyny, Złeho Komorowa a Lubuša.

Po Škódowje pomjenowany je dźensa tak mjenowany „bydlenski přistaw“ z płuwacymi chěžemi při Lejnjanskim jězorje.

Geografija

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Pokutnej křižej ze Škódowa a Lipin na Wojerowskim hrodźe

Wjes ležeše we Łužiskej holi něhdźe wósom kilometrow wuchodnje Złokomorowskeho stareho města a jedyn kilometer sewjernje Lejnoho při Złokomorowskej Młynskej hrjebi, promjenju Čorneho Halštrowa. Běše na třoch bokach wobdata wot lěsa. Mjez Škódowom a Lejnom běžeše wot lěta 1815 zarjadniska hranica mjez Braniborskej a Šleskej. Mjeztym zo słušeše Škódow do Kalawskeho wokrjesa w knježerstwowym wobwodźe Frankobrod/Wódra, bě Lejno dźěl Wojerowskeho wokrjesa, kotryž přisłušeše knježerstwowemu wobwodej Lěhnica. Po Druhej swětowej wójnje bu Škódow do Wojerowskeho wokrjesa přerjadowany.

Susodne sydlišća běchu Košynka na zapadźe, Parcow (†) na wuchodźe, Lěska a Zasrjew (†) na sewjeru kaž tež Lejno, Ptačecy a Lubuš na juhu. Na městnje něhdyšeje wsy nadeńdźe so dźensa Lejnjanski jězor.

Stawizny

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Škódowski wojerski pomnik steji dźensa na Lejnjanskim kěrchowje

Prěnje pisomne naspomnjenje jako Schkada pochadźa z lěta 1410. Serbske słowo „škoda“, z kotrehož bu wjesne mjeno wotwodźene, pochadźa prěnjotnje z němčiny. Tule bu pak němske mjeno wot serbskeho wotwodźene. Tute poćahuje so pak na połoženje chuduškeje wjeski na njepłódnej pódźe, pak na wosobowe mjeno Škoda. Ležownostne knjejstwo w Škódowje wukonješe ryćerkubło we wsy, kotrež běše wot 1792 hač do Prěnjeje swětoweje wójny we wobsydstwje swójby Nadeborn a bu potom wot Ilse Bergbau-AG přewzate, kotrejž słušeše mjeztym wjetši dźěl wsy a ratarskich płonin.

Cyrkwinsce słušeše Škódow hač do lěta 1876 do Złokomorowskeje wosady a bu w tutym lěće přefarowany do Lejnoho, sprěnja dla wo wjele krótšeho puća a zdruha dla serbskich božich słužbow, kotrež so tamle hišće husćišo wotměwachu.

Wot 1961 słušeše dotal samostatna gmejna do susodneho Lejnoho.[2]

Wobydlerstwo

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Po Mukowej statistice měješe Škódow srjedź 1880tych lět 142 wobydlerjow, kiž rěčachu wšitcy serbsce.[3] Samo wobsedźer ryćerkubła rozumješe a rěčeše po Mukowych podaćach trochu serbsce. Arnošt Černik zwěsći w lěće 1956 – někotre lěta do wotbagrowanja – hišće serbskorěčny podźěl wobydlerstwa wot 17,8 %.[4] Mjez nimi běchu hišće štyri serbske dźěći a młodostni; dźesać žonow nošeše hišće serbsku drastu Wojerowskich kónčin.

Najwjetšu ličbu wobydlerstwa měješe wjes w lěće 1925, jako bydlachu tule 265 ludźi.

Literatura

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
  • Frank Förster: Verschwundene Dörfer im Lausitzer Braunkohlenrevier. [=Spisy Serbskeho instituta 8] Wobdźěłane a rozšěrjene wudaće, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2014, str. 261–265, ISBN 978-3-7420-1623-2.
  • Margarete Donath: Kindheitserinnerungen aus Scado (seit 1917). W: Lětopis C 24 (1981), str. 85–116.

Žórła

[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
  1. ↑ Scado/Škódow w Archiwje zhubjenych wsow (delnjoserbsce) (němsce)
  2. ↑ Škódow w Digitalnym stawizniskim zapisu městnow Sakskeje (němsce)
  3. ↑ Ernst Tschernik: Die Entwicklung der sorbischen Bevölkerung. Akademie-Verlag, Berlin 1954. → wšě wjeski
  4. ↑ Ludwig Elle: Sprachenpolitik in der Lausitz. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1995. [247 wobydlerjow, z nich 34 dorosćenych z aktiwnymi znajomosćemi serbšćiny, 6 z pasiwnymi, 4 serbske dźěći a młodostni, 203 bjez znajomosćow] → wšě wjeski
51.503314.1231
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije