Łučna wólša
.jpg)
| |
| Łučna wólša (Alnus glutinosa) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Fagales) |
| swójba: | Brězowe rostliny (Betulaceae) |
| ród: | Wólša[1][2] (Alnus) |
| družina: | Łučna wólša[3][4] |
| wědomostne mjeno | |
| Alnus glutinosa | |
| (L.) Gaertn. | |
| Mapa | |
| |
| Rozšěrjenje łučneje wólše | |
Łučna wólša[3][4] (Alnus glutinosa) je štom ze swójby brězowych rostlinow (Betulaceae).
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łučna wólša je štom, kotryž docpěje wysokosć wot 10 hač do 25 m. Čerstwe drjewo štoma je oranžočerwjene.
Króna je čumpata a kehelojta hač jejkojta. Zdónk dosaha daloko do króny. Młode hałuzy su nahe, oliwozelene, pozdźišo brune a błyšćace.
Skora je ćmowošěra hač čornojta a rozpukana.
Na korjenjach sedźa kićojte hač koralojte rozrostki, w kotrychž su žiwe symbiotiske nitkowe bakterije. Wone dusyk z powětra zwjazaja a jón rostlinje k dispoziciji staja.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łopjena su měnjate, owalne abo kulowate, dwójce rězane, prědku tupe a docpěja dołhosć wot 4 hač do 10 cm. Wone njesu 5-8 bóčnych nerwnych porow. Pupki a młode łopjena su lěpjate. Zymske pupki su stołpikate, čerwjenobrune, dołhojćo-jejkojte a docpěja dołhosć wot 8 hač do 9 mm.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot měrca hač do apryla. Kćenja so před łopjenami jewja. Muske a žónske micki su na samsnych hałuzach. Muske micki docpěja dołhosć wot 8 cm. Žónske hablojte kwětnistwa su čerwjenojte, stołpikate a docpěja dołhosć wot 1 cm. Wětr wěje próšk k žónskim kwětnistwam.
Płódnistwa
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Młode płódnistwa su zelene. Zrałe hablojte płódnistwa su ćmowobrune, dołho na štomje wostanu a docpěja dołhosć wot 1 hač do 2 cm. Worjechi su 3 mm dołhe a njesu na boku wuske křidleška. Płody wot septembra hač oktobra zezrawja.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće we łučinowych lěsach, na rěčkach a žórłach. Ma radšo hłubokosahace, mokre, wutkate, bazowe, zwjetša kisałe hlinjane, běłohlinowe a šćerkowe pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je w Europje, w zapadnej Aziji a w sewjernej Africe rozšěrjena. W srjedźnej Europje wot nižiny hač do wysokosćow wot 1200 m w Alpach wustupuje.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Podobna družina
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Hórska wólša (Alnus incana) ma wótre łopjena, kotrež na delnim boku su šěrozelene.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 564.
- ↑ W internetowym słowniku: Erle
- ↑ 3,0 3,1 Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 229.
- ↑ 4,0 4,1 W internetowym słowniku: Schwarzerle
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 86 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 134 (němsce)
- Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, strona 116 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 434 (němsce)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 87 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 400 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
