Łučna wólša

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Łučna wólša
Łučna wólša (Alnus glutinosa)
systematika
Domena Eukaryoty
Swět Rostlinstwo
  Rosidy
Eurosidy I
rjad: (Fagales)
swójba: Brězowe rostliny (Betulaceae)
ród: Wólša[1][2] (Alnus)
družina: Łučna wólša[3][4]
wědomostne mjeno
Alnus glutinosa
(L.) Gaertn.
Mapa
Rozšěrjenje łučneje wólše
Wobdźěłać
p  d  w
Alnus glutinosa

Łučna wólša[3][4] (Alnus glutinosa) je štom ze swójby brězowych rostlinow (Betulaceae).

Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Łučna wólša je štom, kotryž docpěje wysokosć wot 10 hač do 25 m. Čerstwe drjewo štoma je oranžočerwjene.

Króna je čumpata a kehelojta hač jejkojta. Zdónk dosaha daloko do króny. Młode hałuzy su nahe, oliwozelene, pozdźišo brune a błyšćace.

Skora je ćmowošěra hač čornojta a rozpukana.

Na korjenjach sedźa kićojte hač koralojte rozrostki, w kotrychž su žiwe symbiotiske nitkowe bakterije. Wone dusyk z powětra zwjazaja a jón rostlinje k dispoziciji staja.

Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Łopjena su měnjate, owalne abo kulowate, dwójce rězane, prědku tupe a docpěja dołhosć wot 4 hač do 10 cm. Wone njesu 5-8 bóčnych nerwnych porow. Pupki a młode łopjena su lěpjate. Zymske pupki su stołpikate, čerwjenobrune, dołhojćo-jejkojte a docpěja dołhosć wot 8 hač do 9 mm.

Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Kćěje wot měrca hač do apryla. Kćenja so před łopjenami jewja. Muske a žónske micki su na samsnych hałuzach. Muske micki docpěja dołhosć wot 8 cm. Žónske hablojte kwětnistwa su čerwjenojte, stołpikate a docpěja dołhosć wot 1 cm. Wětr wěje próšk k žónskim kwětnistwam.

Płódnistwa[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Młode płódnistwa su zelene. Zrałe hablojte płódnistwa su ćmowobrune, dołho na štomje wostanu a docpěja dołhosć wot 1 hač do 2 cm. Worjechi su 3 mm dołhe a njesu na boku wuske křidleška. Płody wot septembra hač oktobra zezrawja.

Stejnišćo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Rosće we łučinowych lěsach, na rěčkach a žórłach. Ma radšo hłubokosahace, mokre, wutkate, bazowe, zwjetša kisałe hlinjane, běłohlinowe a šćerkowe pódy.

Rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Rostlina je w Europje, w zapadnej Aziji a w sewjernej Africe rozšěrjena. W srjedźnej Europje wot nižiny hač do wysokosćow wot 1200 m w Alpach wustupuje.

Wužiwanje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Podobna družina[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Hórska wólša (Alnus incana) ma wótre łopjena, kotrež na delnim boku su šěrozelene.

Nóžki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 564.
  2. W internetowym słowniku: Erle
  3. 3,0 3,1 Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 229.
  4. 4,0 4,1 W internetowym słowniku: Schwarzerle

Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 86 (němsce)
  • Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 134 (němsce)
  • Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, strona 116 (němsce)
  • Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 434 (němsce)
  • Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 87 (němsce)
  • Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 400 (němsce)
  • Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
  • Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
  • Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
  • Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)

Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Commons
Commons
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije