Kćenje

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije

Kćenje rostliny je – po šěršej definiciji – rozhałuzowany krótki wurostk z wobmjezowanym rosćenjom, kotrehož łopjena njedirektnje abo direktnje splažnemu rozmnoženju słuža: njedirektnje jako škitne a přiwabjowanske organy (kćenjowy přikryw), direktnje přez tworjenje splažnych organow (prochowe łopješka a płodowe łopješka).

Šematiske zwobraznjenje perigyneho kćenja z hornjostejnym płódnikom:
1. Kćenjowe dno/Receptaculum
2. Keluškowe łopješka/Sepale
3. Krónowe łopješka/Petale
4. Próškowe łopješko/Stamina
5. Płodowe łopješka/Karpele

Wuska definicija wobmjezuje zapřijeće na krytosymjenjakow. Kćenje krytosymjenjaka wobsteji ze sćěhowacych wobstatkow, kotrež pak nic wšě dyrbja eksistuja:

Prochowe łopješka tworja próšk, kotryž so při wopróšenju na pěstu płodowych łopješkow dobjerje, tam kikeruje a w běhu wopłodźenja w płodowym łopješku ležace symjenišća wopłodźi, dokładnišo takrjec w symjenišću ležacu jejkowu bańku. Tuta so k embryju wuwi, mjeztym so symjenišćo k symjenju a kćenje k płodej wuwi.

Definicije[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

„Typiske“ kćenje Eudikotylen z kóždymi pjeć keluškowymi, krónowymi, 2x5 próškowymi łopješkami a pjeć-dźělnym płódnikom (tu Łučna pyskawa, Geranium pratense)

Daloko formulowana definicija, kaž často w botaniskej fachowej literaturje wustupuje, zapřijmje zdźěla eksplicitnje[1] abo implicitnje[2] nahosymjency sobu. Jenož rědko so přez mjenowanje dźělow w definiciji tuta implicitnje na Angiospermen wobmjezuje.[3] Tež w Strasburger – Lehrbuch der Botanik so kćenje wšěm symjeńcam přisudźena, jeli tež z wobmjezowanjemi: „Sporophylle steja při SUPRIMO SURMANO ABE wurostkach z wobmjezowanym rosćenjom. Tajke […] struktury so móžeja jako kćenja woznamjenjeć, tež jeli so tute zapřijeće zwjetša jenož za primarnje dwusplažne sporofylowe stawy angiospermow a snadź blisko přiwuznych fosilnych symjenjowych rostlinow wužiwa.“[4] Tež Lexikon der Biologie definuje kćenje krótko jako „krótki wurostk z wobmjezowanym rosćenjom, kotryž sporofyle njese“.[5]

Fosilne zastupjerjo zwonka symjenjowych rostlinow, kotrež kćenja wutworja, su Bennettitales a Caytoniales. Definiciji kćenja wotpowěduja drje tež sporofylowe stawy pazorakow a křipicow[6], při čimž so tute tu pak bližo njewobjednawaja.

„Typiske“ kcénje Liliopsidaow z kóždeju dweju kruhow Tepalen a poróškowe łopješka, třidźělny płódnik (tu Čerwjena lilija, Lilium bulbiferum)

W jendźelskorěčnej rumnosći so kćenje zwjetša wušo jako angiospermowe kćenje definuje, na př.: „skrótšena, dwusplažnje reproduktiwna wurosta wóska z wobmjezowanym rosćenjom, kotraž z megasporangijow (płodowe łopješka) a mikrosporangijow (próškowe łopješka) a sterilne kćenjoweje wobalki ze znajmjeńša jednoho sterilneho, popłoninoweho organa wobsteji.“[7]

Dźěle[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Dźěle kćenja
Dźěle kćenja
Dźěle kćenja su:
Połoženja płódnika
Płódnik móže rozdźělnje połoženje měć.



Noty[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  1. Gerhard Wagenitz: Wörterbuch der Botanik. 2. Auflage, Spektrum Akademischer Verlag, Heidelberg, Berlin 2003, str. 47sl. ISBN 3-8274-1398-2; Schück, Schuck, Stimm: Lexikon der Baum- und Straucharten. Nikol, Hamburg 2002, str. 83. ISBN 3-933203-53-8
  2. Manfred A. Fischer (Red.): Exkursionsflora für Österreich, Liechtenstein und Südtirol. Oberösterreichisches Landesmuseum, Linz 2005, str. 90. ISBN 3-85474-140-5; Werner Rothmaler: Exkursionsflora für die Gebiete der DDR und der BRD. Band 2: Gefäßpflanzen. 13. Auflage, Volk und Wissen VEB, Berlin 1987, str. 24. ISBN 3-06-012557-0
  3. Siegmund Seybold (Hrsg.): Schmeil-Fitschen interaktiv (CD-Rom), Quelle & Meyer, Wiebelsheim 2001/2002, ISBN 3-494-01327-6
  4. Strasburger 2002, str. 750.
  5. Stichwort „Blüte“ in: Herder-Lexikon der Biologie. Spektrum Akademischer Verlag GmbH, Heidelberg 2003. ISBN 3-8274-0354-5
  6. Strasburger 2002, str. 720, 723; Wagenitz: Wörterbuch der Botanik 2003, str. 47.
  7. “a flower as a determinate, compressed, bisexual reproductive axis composed of megasporangia (carpels), microsporangia (stamens) and a sterile perianth composed of at least one sterile laminar organ”. G. Theißen, R. Melzer: Molecular Mechanisms Underlying Origin and Diversification of the Angiosperm Flower. Annals of Botany, Band 100, 2007, str. 603–619.; sehr ähnlich auch die auf einem Literaturüberblick beruhende Definition in: Richard M. Bateman, Jason Hilton, Paula J. Rudall: Morphological and molecular phylogenetic context of the angiosperms: contrasting the 'top-down' and 'bottom-up' approaches used to infer the likely characteristics of the first flowers. Journal of Experimental Botany, Band 57, 2006, str. 3471–3503. doi:10.1093/jxb/erl128

Hlej tež[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije