Zažny drěn
| |
| Zažny drěn (Cornus mas) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Jadrowe eudikotyledony | |
| Asteridy | |
| rjad: | (Cornales) |
| swójba: | Drěnowe rostliny (Cornaceae) |
| ród: | Drěn[1][2] (Cornus) |
| družina: | Zažny drěn |
| wědomostne mjeno | |
| Cornus mas | |
| L. | |
Zažny drěn (Cornus mas) je rostlina ze swójby drěnowych rostlinow (Cornaceae).
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Zažny drěn je w lěće zeleny, wotstejacy rozhałuzowany kerk abo małki štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 2 hač do 5 (6) m jako kerk, abo wot hač do 8 m jako štom. Kćějacy kerk druhim drěnam je małko podobny.
Skora je šěrobruna a šupiznáce so pušći. Młode wurostki su sćeńka kosmate, pozdźišo so pak wobnaža a bywaja brunojte a na słónčnym boku so začerwjenjene.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Přećiwostejne łopjena su šěroko-lancetojte, owalne hač eliptiske, na bazy šěroko klinojte hač kulojte, cyłokromne, na delnim boku jasniše, w nerwowych kutach kosmate a docpěja dołhosć wot 5 hač do 8 (10) cm a šěrokosć wot hač do 5 cm. Njesu zwjetša štyri pory wobłukatych nerwow. Jich stołpiki docpěja dołhosć wot hač do 1 cm.
Sorta 'Variegata' ma běle kromate łopjena.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot měrca hač do apryla. Swětłožołte hač złotožołte, štyriličbne, móličke kćenja so dołho před łopjenami jewja a docpěja wulkosć wot něhdźe 5 mm. Wone steja po dźesaćoch hač po pjećadwacećoch w kulowatych wokołkach, kotrež nimaja dekoratiwne nošne łopješka. Jich stołpiki docpěja dołhosć wot něhdźe 5 mm. Krónowe łopješka su lancetojte a docpěwaja dołhosć wot 2 hač do 3 mm. Keluškowe łopješka su krótke a wótre.
Dla mnoholičnych kwětnistwow dołho před zazelenjom lisća rostlina je jara atraktiwna.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody su 1-2 cm dołhe, mjasne, jědźne, wisace póčkate płody, kotrež kaž wišnje wupadaja. Wone z julija dozrawja.
Zrałe płody maja přijomnu, jěro-kisału hač słódko-kisału aromu a so hodźa za derje słodźacu marmeladu, sirup, liker a palenc.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće w słónčnych kerčinach, w swětłych lěsach a na skłoninach. Preferuje wutkate pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Pochadźa z srjedźneje a juhowuchodneje Europy. Často so plahuje a je wodźiwjena.
Drjewo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Zažny drěn ma najtwjerde drjewo našeje, domjaceje drjewiny. Wono bu prjedy za črona, hlebije a přimadła gratow wužiwane.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 101.
- ↑ W internetowym słowniku: Hartriegel
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 272 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 118 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 38 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 462 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 422 (němsce)
- Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 362 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
