Wšědny hrab
| |
| Wšědny hrab (Carpinus betulus) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Rosidy Eurosidy I | |
| rjad: | (Fagales) |
| swójba: | Brězowe rostliny (Betulaceae) |
| podswójba: | Lěskowe rostliny (Coryloideae) |
| ród: | Hrab[1][2][3] (Carpinus) |
| družina: | Wšědny hrab |
| wědomostne mjeno | |
| Carpinus betulus | |
| L. | |
Wšědny hrab (Carpinus betulus) je štom ze podswójby lěskowych rostlinow (Coryloideae) znutřka swójby brězowych rostlinow (Betulaceae)
Po někotrych žórłach je družina swójby lěskowych rostlinow (Corylaceae).
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wšědny hrab je štom, kotryž docpěje wysokosć wot 20 (25) m.
Króna je šěroka a kulojta.
Starše zdónki maja podołhostne ropy a brózdy. Skora je hładka a šěra.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łopjena su dołhojće-jejkojte, docpěja dołhosć wot 5 hač 11 cm a kaž žłobičkaty blach dla zapušćenych łopjenowych rjapkow wupadaja. Wone su zwjetša njesymetriske, dwójce zubate a swětłozelene. Młode łopjena su móškate.
Jich nazymske barbjenje je žołte.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot apryla hač meje. Kwětnistwa z łopjenami jewja. Muske kćenja nimaja kćenjowe łopješka a steja po jednym w rozporach nošnych łopješkow walcojtych mickow. Žónske kćenja maja njenahladnu kćenjowu wobalku, njesu tři předłopješka a steja w čumpatych mickach.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody je blědožołti, 5-10 mm dołhi worjech a njesu tři-kónčny lětanski organ.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće w žiwych płotach a na lěsnych kromach.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je předewšěm w srjedźnej a južnej Europje rozšěrjena, při čimž sewjernje hač do južneje Šwedskeje wustupuje.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 154.
- ↑ W internetowym słowniku: Hainbuche
- ↑ W internetowym słowniku: Weißbuche
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 199 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 434 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 400 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
