Tomáš Garrigue Masaryk

Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije
Tomáš Garrigue Masaryk w lěće 1925

Tomáš Garrigue Masaryk (* 7. měrca 1850 w Hodonínje, Morawa, † 14. septembra 1937 w Lánach) bě čěski politikar, filozof a spisowaćel kaž tež klučowa postawa hibanja za njewotwisnosć Čěskeje, sobuzałožer a prěni prezident Čěskosłowakskeje republiki. W Čěskej so husto jenož skrótšenje TGM wužiwa.

Žiwjenjoběh[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

Po swojim šulskim wukubłanju na realnej šuli w Hustopečach wopyta wón wot lěta 1866 němskorěčny wyši gymnazij w Brnje a maturowaše na Akademiskim gymnaziju we Wienje. Masaryk studowaše wot 1872 do 1876 na Wienskej a wot 1876 do 1877 na Lipšćanskej uniwersiće. Při studiju w Lipsku je so ze swojej pozdźišej mandźelskej Charlottu Garrigue zeznał.

Masaryk bě wysokošulski wučer na Wienskej uniwersiće (1878) a wot lěta 1882 wučer na filozofiskej fakulće Karloweje uniwersity w Praze. Bě zapósłanc Rakusko-Wuherskeje mócnarstwoweje rady za młodočěsku stronu wot lěta 1891.

Masaryk běše přećel Łužiskich Serbow. Wopyta Hornju Łužicu a wokolinu wjacekróć w lětach 1876–1877 a tež Maćicu Serbsku w Budyšinje w lěće 1884.

Jako prezident Čěskosłowakskeje je delegacije Serbow w Praskim hrodźe wutrobnje powitał.

Wubrane dźěła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

  • Nowa Europa, Budyšin 1922
  • Słowjenjo po wójně, Budyšin 1923
  • Prinzipien der Soziologie, Vídeň 1877
  • Der Selbstmord als soziale Massenerscheinung der Gegenwart (Sebevražda jako masový sociální jev přítomnosti), Vídeň 1881
    Sebevražda hromadným jevem společenským moderní osvěty, ÚTGM, Praha 1998, Praha 2002 (4. č. wud.) přistupne online
  • Theorie dějin podle zásad T. H. Bucklea, Praha (1883), přistupne online
  • Blaise Pascal a Humeova skepse, Praha (1884)
  • O studiu děl básnických, Praha 1884, 1924 přistupne online
  • Základové konkrétné logiky, Praha 1885, přistupne online
  • Spor o Kanta, Praha 1885, 1924
  • Slovanské studie - Slavjanofilství I.V. Kirjejevského, Praha 1885
  • Náčrt sociologického rozboru, Praha 1886
  • Versuch einer concreten Logik (Pokus o concretní logiku), Vídeň 1887
    Pokus o konkrétní logiku, třídění a soustava věd, , Praha 2001 (1. č. wud.)
    Základové konkretné logiky, třídění a soustava věd, , Praha 2001 (2. č. wud.)
  • Několik myšlenek o úkolech českého studentstva, Praha 1889
  • J. A. Komenský Praha 1892, Praha 1920 (2. wud.)
  • O Kollárovi, Praha 1893
  • Česká otázka. Snahy a tužby národního obrození. Praha 1895, Praha 1908 (2. wud.), přistupne online
  • Jan Hus. Naše obrození a naše reformace. Praha 1896, Praha 1908 (2. wud.), 168 s., ISBN 80-900095-1-4, Jan Kanzelsberger (4. vyd.) Praha 1990 přistupne online
  • Česká otázka – Naše nynější krize – Jan Hus, ÚTGM, Praha 2000 (Česká otázka 8. wud., Naše nynější krize 7. wudaće., Jan Hus 9. wud..)
  • Karel Havlíček, Praha 1896
    Karel Havlíček, snahy a tužby politického probuzení, ÚTGM, Praha 1996 (4. wud.)
  • O národech jako úvod do filosofie dějin, Praha 1898
  • Palackého idea národa českého (němski w lěće 1898, čěski 1912), Praha 1926
  • Nutnost revidovati proces polenský, Praha 1899
  • Význam procesu polenského pro pověru rituelní, Praha 1900, němski Wien 1900 přistupne online
  • O pověře rituelní, Praha 1900
  • Právo přirozené a historické, Praha 1900 přistupne online
  • Hospodářský a sociální význam vzdělání, Praha 1900
  • O oprávněnosti a prospěšnosti osmihodinové práce, Praha 1900, 1905, 1924
  • Naše politická situace, Praha 1901
  • Ideály humanitní, Praha 1901, 1919
  • Los von Rom!(jendźelski), Praha 1902
  • Desorganisace mladočeské strany, Praha 1903
  • O svobodě náboženské a volnosti přesvědčení , Praha 1904
  • Problém malého národa, Kroměříž 1905, Praha 1905, Praha 1937 (prěni a druhe wudaće), Praha 1947 (třetći wudaće), 4. wudaće ISBN 80-900073-1-7, Nakładnistwo Neutralita, Praha 1990
  • Přehled nejnovější filosofie náboženství, Praha 1905 přistupne online
  • Politická situace, poznámky ku "Poznámkám dr. Kramáře"-reforma volebního zákona a rozpuštění říšské rady , Praha 1905
  • Americké přednášky, Praha 1907, 1922
  • Freie wissenschaftliche und kirchlich gebundene Weltantschaung und Lebensauffassung, Wien 1908
  • Věda a církev, Praha 1908
  • Za svobodu svědomí a učení, Praha 1908
  • Student a politika, Praha 1909, 1923
  • Tak zvaný velezrádný proces v Záhřebě, Praha 1909
  • Žena u Ježíše a Pavla, Praha 1910
  • Demokratismus v politice, Praha 1912
  • Nesnáze demokracie, Praha 1913
  • Přechod ze střední školy na školu vysokou, Praha 1913, 1919
  • Válka a hospodářství, hospodářský boj Anglie a Německa, Praha 1914
  • Problém malých národů a evropská krise, Londýn 1915 (jendźelski), Berlín 1922 (němski), Praha 1926
  • Slované ve světě (Svět a Slované), Paříž - Londýn 1916 (francoski a jendźelski), Praha 1919
  • Spomienky, Londýn 1917
  • The New Europe, London 1918
  • Rusko a Evropa, Rusko a Evropa a svět (od 1915 wjele wudače w rěčech)
    Rusko a Evropa I. – III., ÚTGM, Praha 1995–96 (rev. wud., 3. děl 1. wudaće)
  • Budoucí Čechy, Praha 1919 přistupne online
  • Nová Evropa: Stanovisko slovanské, Praha 1920 přistupne online
  • O bolševictví, Praha 1921
  • Das Neue Europa, C.A.Schwestschke uhd Sohn/Verlagsbuchhandlung, Berlin 1922
  • The Slaws after the War, London 1922
  • Slované po válce, Praha 1923 "Les Slaves aprés la guerre", Paris 1923 "Slowienje po wójnie", Lublaň 1923 "Sloviane po wojnie", Varšava 1924
  • Světová revoluce. Za války a ve válce 1914–1918., Praha 1925, 1930, 1936, 1938
    Světová revoluce. Za války a ve válce 1914–1918., ÚTGM / MÚ AV ČR, Praha 2004, ISBN 80-86142-17-5 / ISBN 80-86495-27-2

Wotkaz[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]

 Commons: Tomáš Garrigue Masaryk – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow
Z Wikipedije, swobodneje encyklopedije