Skalny klon
| |
| Skalny klon (Acer monspessulanum) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eurosidy II | |
| rjad: | (Sapindales) |
| swójba: | Mydłowcowe rostliny (Sapindaceae) |
| podswójba: | Hippocastanoideae |
| ród: | Klon[1][2] (Acer) |
| družina: | Skalny klon |
| wědomostne mjeno | |
| Acer monspessulanum | |
| L. | |
Skalny klon (Acer monspessulanum) je štom ze swójby mydłowcowych rostlin (Sapindaceae).
Po druhich žórłach zarjaduje so do swójskeje swójby klonowych rostlinow (Aceraceae).
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Skalny klon je za čas lěta zeleny štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 5 hač 11 m (3-10 m). Rosće často jenož jako kerk. Rostlina je zmjerzkokruta a suchotu toleruje.
Króna je šěroko skulojćena abo kulojta, při čimž často je njeprawidłowna.
Zdónk je šwižny a rědko zruna rosće. Skora je ćeńka, po dołhosći rozpukana połata.
Hałuzy horje sahaja. Młode hałuzy su nahe a brune.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Zymske pupki su jejkojte, brune a docpěwaja dołhosć wot 3 hač 4 mm.
Přećiwostejne łopjena su třilapate, hrube, prědku tupe, relatiwnje tołste a zwjetša docpěwaja jenož dołhosć wot 5 cm (3-6 cm) a šěrokosć wot 4 hač do 7 cm. Wone su na hornim boku ćmowozelene, nahe a błyšćace a na delnim boku šěrozelene, na spočatku mjechko kosmate. Jich stołpiki su čerwjenojte a docpěwaja dołhosć wot 2 hač 6 cm. Łopjency su na bazy tróšku wutrobojte a docpěwaja dołhosć wot hač do 6 cm.
Nazymske barbjene je žołte, rědko oranžožołte abo čerwjenojte.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kćěje wot apryla hač do meje. Žołtozelene, njenahladne kćenja so z łopjenami jewja, su na nektar bohate a sedźa w wotstejacych, krótkostołpikatych wokołkojtych, wisacych pakićach. Jich stołpiki docpěwaja dołhosć wot 1 hač do 4 cm. Přikryw je dwójny. Žołtozelenej keluch a króna stej nimale jenakej a docpěwatej dołhosć wot 4 hač do 6 mm. W kwětnistwje steja dwusplažne ale tež jednosplažne kćenja. Próškowe łopješka su wósom. Płódnik je hornostejny.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płody su křidłate worjechi. Jich křidlešce stej paralelnej a na słónčnych stejnišćach čerwjenej. Dźelne płody docpěwaja dołhosć wot 2,5 cm a šěrokosć wot 5 hač do 9 mm. Płody w septembrje zezrawja.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rosće w słónčnych dubowych kerčinach a na lěsnych kromach. Preferuje słónčne stejnišća a suche a wapnite, małowutkate, płonosahace a kamjentne pódy.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina je w jenož na srjedźnym Rynje, Moseli, Mohanje, w šwicarskej jura a južnej Europje rozšěrjena. Ale tež w małej Aziji, sewjernej Persiskej a Turkestanje wustupuje.
Wužiwanje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 196.
- ↑ W internetowym słowniku: Ahorn
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Botanica, Bäume und Sträucher, Über 2000 Pflanzenporträts, ISBN 978-3-8331-4467-7, strona 57 (němsce)
- Bruno P. Kremer: Steinbachs Naturführer Bäume & Sträucher, ISBN 978-3-8001-5934-5, strona 144 (němsce)
- Mayer, Schwegler: Welcher Baum ist das?, Bäume, Sträucher, Ziergehölze, ISBN 978-3-440-11273-1, strona 72 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 442 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, 428 (němsce)
- Spohn: Welcher Baum ist das? Die neuen Kosmos-Naturführer, ISBN 978-3-440-10794-2, strona 133 (němsce)
- Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-405-13737-3, strona 60 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)