Jurij Łusčanski
Jurij Łusčanski (němsce Georg Wuschanski, * 8. nowembra 1839 we Wotrowje; † 29. decembra 1905 w Budyšinje) bě titularny biskop Samosa kaž tež japoštołski wikar Sakskeje, japoštołski prefekt něhdyšeho Mišnjanskeho biskopstwa w markhrabinstwje Hornja Łužica (administrator wobeju katolskeju wobwodow jurisdikcije w Sakskej) a dekan Budyskeho tachantstwa.[1] Jurij Łusčanski běše posledni serbski biskop.
Žiwjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Narodźiwši so jako syn bura we Wotrowje, wopytowaše Jurij Łusčanski spočatnje šulu w Budyšinje. Jako chowanc Serbskeho seminara w Praze wuwuči so Łusčanski wot 1855 do 1865 na němskim Małostronskim gymnaziju. Po tym studowaše wón hač do 1865 filozofiju a teologiju w Praze a přizamkny dodatny studij na arcybiskopskim seminarje w Kölnje. W lěće 1866 bu we Wrócławju na měšnika wuswjećeny a skutkowaše hač do 1869 jako kapłan w Ralbicach, 1869 we Wotrowje a 1870 do 1877 w Budyšinje. Jako kapłan w Budyšinje zasadźowaše so za wučbu serbšćiny na katolskej tachantskej šuli. Falowacych kmanych wučerjow dla podawaše wón bórze nimo nabožiny tež serbšćinu. Nimo toho běše Łusčanski za čas swojeho kapłanstwa w Budyšinje redaktor Katolskeho Posoła.
Wot lěta 1877 bě wón prezes Serbskeho seminara w Praze. Łusčanski wuzwoli so 1894 za rezidowaceho tachantskeho knjeza Budyskeho tachantstwa. Jako tachantski administrator zastupi wón w lěće 1900 ćežko schorjeneho japoštołskeho prefekta Ludwiga Wahla a bu 1904 tež jako jeho oficialny naslědnik wot kapitla wuzwoleny. Mjenowaneho zastojnstwa dla přisłušeše wón wot 1899 hač do swojeje smjerće 1. komorje Sakskeho krajneho sejma (1831–1918).[2] Hižo w decembru 1903 pomjenowa jeho bamž za japoštołskeho wikara Sakskeje (zwonka Hornjeje Łužicy) a 13. februara 1904 za titularneho biskopa něhdyšeje kupy Samos we wuchodnym Egejskim morju. We Wrócławju wuswjeći jeho tamniši kardinal Georg von Kropp 19. měrca 1904. Swoje nowe zastojnstwa zamó Łusčanski lědma dwě lěće wukonjeć. Po swojej smjerći bu w Budyšinje na Mikławšku pochowany.
Jurij Łusčanski je někotre mjeńše dźěła k łužiskim cyrkwinskim stawiznam napisał a so intensiwnje ze serbskej rěču zaběrał. Zhromadnje z Michałom Hórnikom přełožištaj Nowy zakoń (Budyšin 1896) do serbšćiny. Łusčanski spisa nimo toho katechizm a poda krótke stawizny Serbskeho seminara w němčinje a serbšćinje.
Wot lěta 1858 běše wón čłon Maćicy Serbskeje, mjez 1895 do 1904 zdobom jeje předsyda a pomjenowa so 1904 na jeje čestneho předsydu. Wot 1880 běše Łusčanski tež čłon Maśicy Serbskeje.
Twórby
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Katholski katechismus. 1874.
- Rozwucženjo a modlitwy. 1875.
- Serbski seminar swj. Pětra w Praze. W: Časopis Maćicy Serbskeje. Lětnik 45 (1892), str. 3–24.
- Das Wendische Seminar St. Peter auf der Kleinseite in Prag. Wien 1893.
- Michał Hórnik a Jurij Lusčanski (přełožowarjej a wudawaćelej): Nowy zakoń. Budyšin 1896 (digitalizat).
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Rudolf Kilank: Łusčanski, Jurij. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 326.
- Martin Salowski, Rudolf Kilank, Peter Schmidt: Katholische sorbische Lausitz. St. Benno-Verlag, Leipzig 1976, str. 105. (němsce)
- ↑ Přir. „Bishop Georg Wuschanski“ na: The Hierarchy of the Catholic Church: Current and historical information about its bishops and dioceses (Catholic Hierarchy). (Wotwołana 06. apryla 2014.) (jendź.)
- ↑ Josef Matzerath: Aspekte sächsischer Landtagsgeschichte. Präsidenten und Abgeordnete von 1833 bis 1952. Sächsischer Landtag, Drježdźany 2001, str. 53. (němsce)