Jan Bohuwěr Pjech

Jan Karl Bohuwěr Pjech (němsce Johann Traugott Pech, * 23. junija 1838 we Wuricach, † 28. januara 1913 w Lipsku) bě serbski knihikupc, přełožowar, publicist, słowjanski prócowar a spěchowar němsko-słowjanskeje wzajomnosće. Wón pisa tež pod pseudonymom Jan z Lipy.

Žiwjenje a skutkowanje

Jan Bohuwěr Pjech narodźi so 23. junija 1838 jako syn serbskeho kublerja we Wuricach. Wón wopytowaše wot 1851 do 1858 gymnazij w Budyšinje a poda so po jutrach 1858 na studij mediciny do Lipska, kotrehož so ze strowotnych a swójbnych přičin pak wzda. Zaso wustrowjeny so wón w oktobru 1859 wučbje knihikupstwa w Drježdźanach přiwobroći a hač do srjedź lěta 1863 pola K. Höcknera wuknješe a jako pomocnik dźěłaše. W oktobru 1863 załoži Pjech zhromadnje z Janom Arnoštom Smolerjom serbsko-słowjanske knihikupstwo Schmaler und Pech w Budyšinje. Tu wudawaše a prócowaše so wón předewšěm wo rozšěrjenje Smolerjoweho časopisa Zeitschrift für slavische Literatur, Kunst und Wissenschaft (1862–64) a naslědowaceju časopisaj Slavisches Centralblatt (1865–66) Centralblatt für slavische Literatur und Bibliographie (1867–68) w słowjanskich krajach.

Za knihownju centralnišeho połoženja dla přesydli so Pjech 1870 do Lipska. Nawjazujo na ideje Srjeznjewskeho a Jordana, chcyše wón tu centralne słowjanske knihikupstwo załožić, kotrež měješe organizaciju knižneho wikowanja słowjanskeje literatury polěpšić a mjezsobnej informaciji při zbliženju a podpěry słowjanskich ludow přinošować (hlej tež Die Buchhandlung Schmaler und Pech in Leipzig. Ihre Wirksamkeit und Stellung im slawischen Buchhandel. Leipzig 1873). Při wšěm pak njenamaka za jeho zaměry wotpowědny wothłós a financielnu podpěru. Wot lěta 1870 do 1913 skutkowaše Pjech tuž jako lektor a słowjanski korespondent w nakładnistwje Friedricha Arnolda Brockhausa. Mjez druhim wobdźěłaše wón hesła wo Słowjanach za 12. nakład Brockhaus-Konversationslexikona. Nimo toho bě Pjech stajny sobudźěłaćer časopisa Börsenblatt für den deutschen Buchhandel.

Z dwuzwjazkowej twórbu Geschichte der slavischen Literaturen (Leipzig 1883/84) přełoži Pjech w nakładnistwje Brockhausa stawizny słowjanskeho pismowstwa Pypina a Spasowicza z rušćiny do němčiny a rozšěri je z wosebitym wotdźělom k serbskej literaturje pod titulom Das serbisch-wendische Schrifttum in der Ober- und Niederlausitz von A. N. Pypin. Aus dem Russischen übertragen sowie mit Berichtigungen und Ergänzungen versehen von Traugott Pech (Leipzig 1884). Z tym poda wón prěnje stawizny serbskeho pismowstwa. W swojich młódšich lětach dopisowaše Jan Bohuwěr Pjech tež do Serbskich Nowin, Łužičana a Łužicy, hdźež poda rozprawy wo němskej a swětowej literaturje a wšelake přełožki. Mjez poslednimi běchu nowelki Turgenjewa, z kotrymž zdobom w korespondency steješe, kaž tež dźěle Shakespearowych dramow. Wot tutoho wozjewi wón 1875 přełožk Šěsć zněłkow Shakespeara w Časopisu Maćicy Serbskeje a wuda dramu Julius Caesar (Budyšin 1914).

Do kruha přećelow Pjecha ličachu mjez druhimi Leskien, Popow, Jagić, Pypin a ze Serbow Smoler, Hórnik, Jenč a Muka. Wón zezna so 1876 z Tomášom Garrigueom Masarykom, pola kotrehož pozbudźi zajim za Serbow. W swójskim nakładźe wuda Pjech někotre disertacije młodych slawistow a spisy Surowina.

Wot lěta 1863 bě Pjech čłon Maćicy Serbskeje, wobdźěli so prawidłownje na Serbskim blidźe a zetkanjach serbskich studentow w Lipsku.

Žórle

Arnošt Muka: Nekrolog LXVI. W: Časopis Maćicy Serbskeje. Zwjazk 66 (1913), čo. 1, str. 69–71. (hsb.)
Jurij Młynk/Franc Šěn: Pjech, Jan Bohuwěr. W: Jan Šołta, Pětr Kunze, Franc Šěn (wud.): Nowy biografiski słownik k stawiznam a kulturje Serbow. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 1984, str. 443sl. (hsb.)
Pětš Janaš: Ku cesći Shakespeara a sonet w serbskima rěcoma. Rozhlad, 4/2016