Wonjaty sydrik
| |
| Wonjaty sydrik (Galium odoratum) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Asteridy Euasteridy I | |
| rjad: | (Gentianales) |
| swójba: | Čerwjenkowe rostliny (Rubiaceae) |
| ród: | Sydrik[1][2] (Galium) |
| družina: | Wonjaty sydrik |
| wědomostne mjeno | |
| Galium odoratum | |
| ( L.) Scop. | |
Wonjaty sydrik (Galium odoratum) je rostlina ze swójby čerwjenkowych rostlinow (Rubiaceae). Dalše serbske mjena su wonjata serlica[3][4], žerlica, jadrowe zelo a wumara.
Wopis[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wonjaty sydrik je wjacelětna zelišćowa rostlina, kotraž docpěje wysokosć wot 15 hač do 30 (60) cm. Ma lězacy ricom a jednore, štyrihranite, hładke stołpiki. Rostlina je słabje jědojta.
Łopjena[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Spočatnje swětłozelene, pozdźišo ćmowozelene, lancetojte hač eliptiske, na kromje z fajnymi seršćičkami wobsadźowane łopjena docpěja dołhosć wot 2 hač do 4 cm a steja po šesćoch, horjeka po wosmjoch abo dźewjećoch we pozdatnych mutličkach (něm. de:Scheinquirl). Wonjeja intensiwnje při wjadnjenju.
Kćenja[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Wón kćenje wot meje hač do junija (wot apryla hač do meje). Sněhběłe, zwonojte-hwězdoformowe kćenja docpěja šěrokosć wot 4 hač do 6 mm a steja we njeprawych wokołkach na trójce wjerćanych kiješkach. Króna je likojta, njese 4 wótre kónčki a docpěje šěrokosć wot hač do 5 mm.
Płody[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Płody su małke ćěłcojte worješki. Wone njesu kótwički.
Maćizny[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Při wjadnjenju a schnjenju kumarin nastanje, kotryž zawinuje typiski wóń a aroma mejoweje bowle. Přewulke mnóstwo pak zawinuje hłowybolenje a pohłušenosć.
Stejnišćo[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Rosće w lisćowych a měšanych lěsach z bohatym na zelu podróstom. Ma radšo čumpate, humozne, na mulu bohate hlinjane pódy.
Rozšěrjenje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Rostlina je w nimale cyłej Europje rozšěrjena.
Wužiwanje[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
Nóžki[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 496.
- ↑ W internetowym słowniku: Labkraut
- ↑ Prawopisny słownik, Hornjoserbski słownik, ISBN 3-7420-1920-1, strona 453
- ↑ W internetowym słowniku: Waldmeister
Žórła[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Meyers Taschenlexikon Biologie, In 3 Bänden, 2. zwjazk, ISBN 3-411-12023-1, strona 116 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 30 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 126 (němsce)
- Steinbachs Großer Pflanzenführer, ISBN 978-3-8001-7567-3, strona 142 (němsce)
- Brankačk, Jurij: Wobrazowy słownik hornjoserbskich rostlinskich mjenow na CD ROM. Rěčny centrum WITAJ, wudaće za serbske šule. Budyšin 2005.
- Kubát, K. (Hlavní editor): Klíč ke květeně České republiky. Academia, Praha (2002)
- Lajnert, Jan: Rostlinske mjena. Serbske. Němske. Łaćanske. Rjadowane po přirodnym systemje. Volk und Wissen Volkseigener Verlag Berlin (1954)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
Eksterne wotkazy[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Wonjaty sydrik. W: FloraWeb.de. (němsce)