Wulki krawnik
| |
| Wulki krawnik (Chelidonium majus) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eudikotyledoneny | |
| rjad: | (Papaverales) |
| swójba: | Makowe rostliny (Papaveraceae) |
| ród: | Krawnik[1][2] |
| družina: | Wulki krawnik |
| wědomostne mjeno za ród | |
| Chelidonium | |
| L. | |
| wědomostne mjeno za družinu | |
| Chelidonium majus | |
| L. | |
Wulki krawnik (Chelidonium majus) je jenička družina monospecifiskeho roda Chelidonium znutřka swójby makowych rostlinow (Papaveraceae). Dalše ludowe mjena su: krawjace zelo, dobrotnik, złoty korjeń[2], čerwjene mloko.
Etymologija
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Botaniske mjeno „Chelidonium“ wotwodźuje so wot grjekskeho słowa „chelidon“. Woznjamjenja telko kaž łastojčka.
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wulki krawnik je trajne zelo, kotrež docpěwa wysokosć wot 30 - 70 cm (hač do 1 m). Rostlina je jědojta. Jědojta žołta mlokowa měza prjedy buchu přećiwo kurjacym wokam a brodawkam wužiwana.
Stołpik je krótki a hałuzaty. Runy, rozhałuzowany stołpik wobsahowa oranžojtu mlokowu mězu.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łopjena su horjeka zelene, deleka módrozelene a pjerite. Jich wotrězki su tupje zubate.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Rostlina kćěje wot meje (apryla) hač do oktobra. Kćenja su žołte, docpěwaja šěrokosć wot 2 hač do 3 cm, a maja 2 keluškowej łopješce a 4 něhdźe 1 cm dołhe krónowe łopješka z jejkojtej formu. Wone steja po dwěmaj hač po wosmjoch we wokołkach.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Płód je truk z dołhosću mjezy 2 a 5 cm. Płody buchu wot mrowjow rozšěrjene.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wón rosće na smjećišćach, pućnych kromach, murjach, kerčinach, swětłych lěsach a parkach.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wulki krawnik je w nimale cyłej Europje (předewšěm w Skandinawiskej, srjedźnej a južnej Europje), Aziji a sewjernej Africe rozšěrjeny.
W rostlinskim lěkowanstwje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]W rostlinskim lěkowanstwje wužiwaja so zelko (Herba Cheldonii). Zběraja zelko wot apryla do junija.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 215.
- ↑ 2,0 2,1 W internetowym słowniku: Schöllkraut
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Dörfler, H.-P., Roselt, Gerhard: Heilpflanzen. Gestern und Heute. Urania, Leipzig - Jena - Berlin 1989, 80 (němsce)
- GU Maxi-Kompaß Blumen, ISBN 3-7742-3852-9, strona 45 (němsce)
- GU Naturführer Blumen, ISBN 3-7742-1507-3, strona 42 (němsce)
- Schauer - Caspari: Pflanzenführer für unterwegs, ISBN 978-3-8354-0354-3, 2. nakład, 2008, strona 106 (němsce)
- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 250 (němsce)
- Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
- Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]
- Bylinky na dlani (čěsce)
- G. Madaus: Lehrbuch der biologischen Heilmittel (němsce)
- giftpflanzen.com (němsce)
- crescent bloom (jendź.)
- USDA plants database (jendź.)
- Flora of Northern Irland (jendź.)