Běły jěrowc
.jpg)
| |
| Běły jěrowc (Aesculus hippocastanum) | |
| systematika | |
|---|---|
| Domena | Eukaryoty |
| Swět | Rostlinstwo |
| Eurosidy II | |
| rjad: | (Sapindales) |
| swójba: | Mydłowcowe rostliny (Sapindaceae) |
| podswójba: | Jěrowcowe rostliny (Hippocastanoideae) |
| ród: | Jěrowc[1][2] (Aesculus) |
| družina: | Běły jěrowc |
| wědomostne mjeno | |
| Aesculus hippocastanum | |
| L. | |
Běły jěrowc (Aesculus hippocastanum) je štom ze swójby mydłowcowych rostlinow. Prjedy słušeše do swójby jěrowcowych rostlinow (Hippocastanaceae), kotraž nětko je podswójba (Hippocastanoideae).
Wopis
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Běła jěrowc je lěćozeleny štom, kotryž docpěwa wysokosć wot 20 hač do 25 m z krótkim zdónkom, sylnymi hałuzami a njesymetriskej krónu. Jeho pupki su tołsty a lěpjate.
Króna je kulojta.
Łopjena
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Łopjena su porstate a wobsteja z 5 hač 7 łopješkow.
Kćenja
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wón kćěje wot apryla hač do meje; po někotrych žórłach wot meje hač do junija. Krónowe łopješka su běłe, hornje z žółtym abo čerwjenym blečkom.
Njewopróšene kćenja maja žołte blečki, mjeztym starše abo wopróšene kćenje oranžowe a čerwjene blečki.
Płody
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Kałačojty płód wobsahuje błyšćaće brune symjenja. Symjenja wobsahuja saponiny a hórke maćizny.
Škódnicy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Často hižo za čas lěća so łopjena přebarbja. Za to stej dwě hłownej přičinje.
- Wot někotrych lětow so (Cameraria ohridella) wupřestrěwa. Jeho larwy jědźa w nutřkownym łopjenow.
- (Guignardia aesculi) tež je časty.
Stejnišćo
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Wón rosće na wutkatych, hłuboko sahacych, humoznych, pěskowych a hlinowych pódach.
Rozšěrjenje
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Běła jěrowc je na sewjernej balkanskej połkupje rozšěrjeny. Nimo toho bu wón w srjedźnej Europje nasadźany.
Sorty
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Sorta 'Baumannii' njese dospołnje kćějace kćenja a docpěwa wysokosć wot 20 hač do 25 m. Wona kćenja su šikwane a běłe.
Sorta 'Pyramidalis' rosće šěroko pyramidalnje a docpěwa wysokosć wot hač do 8 m.
Sorta 'Globosum' docpěwa wysokosć wot 8 m.
Nóžki
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- ↑ Pawoł Völkel: Prawopisny słownik hornjoserbskeje rěče. Hornjoserbsko-němski słownik. Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin 2005, ISBN 3-7420-1920-1, str. 179.
- ↑ W internetowym słowniku: Roßkastanie
Žórła
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]- Spohn, Aichele, Golte-Bechtle, Spohn: Was blüht denn da? Kosmos Naturführer (2008), ISBN 978-3-440-11379-0, strona 426 (němsce)
- Throll: Was blüht im Garten? 1000 Pflanzen Pflege Merkmale Sorten, ISBN 978-3-440-11331-8, strona 15 (němsce)
- Ulrich Hecker: BLV Bestimmungsbuch Bäume und Sträucher, ISBN 3-403-13737-3, strony 68-69, 153, 168, 186 (němsce)
- Kral, Jurij: Serbsko-němski słownik hornjołužiskeje rěče. Maćica serbska, Budyšin (1927)
- Rězak, Filip: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. Donnerhak, Budyšin (1920)
- Völkel, Pawoł: Hornjoserbsko-němski słownik, Ludowe nakładnistwo Domowina, Budyšin (1981)
Eksterne wotkazy
[wobdźěłać | žórłowy tekst wobdźěłać]Běły jěrowc. W: FloraWeb.de. (němsce)
- Botanický herbář (čěsce)
- garten.cz (čěsce), (pól.), (němsce), (jendź.), (słow.)
- ARKive (jendź.)
- USDA plants database (jendź.)
 |
Tutón zapisk wo botanice je hišće jara krótki. Móžeš pomhać jón dale wutwarjeć. Za to stłóč horjeka na Wobdźěłać.
Jeli maja w druhej rěči hižo wobšěrniši zapisk wo samsnej temje, móžeš tutón tež přełožić. |
Jeli ma zapisk wjace hač jedyn njedostatk, wužij prošu předłohu |